Adli Sicil Nedir? Adli Sicil Kayıtları Nasıl Silinir?

Adli sicil, kesinleşmiş ceza mahkûmiyetlerine ve güvenlik tedbirlerine ilişkin bilgilerin tutulduğu otomatik işleme tabi sistemdir. Adli sicil kaydı, kişilerin işledikleri suçlar ve aldıkları cezalar hakkında bilgi içeren bir sistemdir.

Adli sicil kaydı, devlet tarafından tutulur ve belirli kurum ve kuruluşlara verilebilir. Adli sicil kaydı, kişilerin hak ve özgürlüklerini etkileyebilir. Örneğin, adli sicil kaydı olan bir kişi, kamu görevine alınmayabilir, seçme ve seçilme hakkını kaybedebilir, belli meslekleri yapamayabilir veya yurt dışına çıkamayabilir. Bu nedenle, adli sicil kaydının tutulması ve silinmesi önemli bir konudur.

Adli sicil, Adalet Bakanlığı, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü’ndeki Merkezi Adli Sicilde tutulur. Adli sicil sistemi, 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu ile düzenlenmiştir.

Kararın adli sicile kaydedilmesi için gerekli koşullar şunlardır:

• Kararın Türk mahkemeleri tarafından verilmiş olması gerekir.
• Kararın kesinleşmiş olması gerekir.
• Kararın mahkûmiyet hükmü niteliğinde olması gerekir.

Adli Sicil Kaydının Tutulması

Adli sicil kaydının tutulması ve silinmesi, 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu ve Adli Sicil Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Buna göre, adli sicil kaydı, kişinin mahkum olduğu ceza veya güvenlik tedbirinin infaz edildiği tarihten itibaren belli bir süre sonra adli sicil kaydından çıkarılır ve arşiv kaydına alınır. Arşiv kaydı ise, daha sonra belli şartların oluşması halinde tamamen silinir.

Adli Sicile Hangi Kayıtlar Kaydedilmez?

Aşağıda sayılan bilgiler adli sicile kaydedilmez:

• Disiplin suçlarına ve sırf askeri suçlara ilişkin mahkûmiyet hükümleri,
• Disiplin veya tazyik hapsine ilişkin kayıtlar,
• İdari para cezasına ilişkin kararlar,
• Beraat, durma, düşme ve ortadan kaldırma kararları adli sicile kaydedilmez.

Adli Sicil Kayıtlarının Silinmesi

Adli sicil kaydından çıkarma ve arşiv kaydına alma süreleri, işlenen suçun türüne ve cezanın miktarına göre değişir. Genel olarak, ağır cezalık suçlarda bu süreler daha uzun, basit cezalık suçlarda ise daha kısadır. Ayrıca, yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması da bu süreleri etkiler.

Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı, kişinin mahkum olduğu ceza veya güvenlik tedbiri nedeniyle kullanamadığı haklarının tekrar iade edildiğini gösterir.

Arşiv bilgileri kural olarak; kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren beş yıl geçmesi ile silinir.

Hak yoksunluğuna sebep olan mahkumiyetler açısından ise; kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla on beş yıl veya bu kararı alma koşulu olmaksızın otuz yıl geçmesi gerekir.

Adli sicil kaydının silinmesi için kişilerin herhangi bir başvuru yapmasına gerek yoktur. Bu işlem otomatik olarak Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından yapılır. Ancak kişiler, adli sicil kaydının silinmesi için şartların oluşup oluşmadığını kontrol etmek için bu kuruma başvurabilirler. Ayrıca, adli sicil kaydının silinmesine ilişkin kararın kendilerine tebliğ edilmesini de talep edebilirler.

Aşağıdaki hallerde adli sicildeki bilgiler silinerek arşive alınır:

• Ceza veya güvenlik tedbirinin infazının tamamlanması,
• Ceza mahkumiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık,
• Ceza zamanaşımının dolması,
• Genel af durumlarında adli sicil kaydındaki bilgiler arşive alınır.

Adli sicil kaydının tutulması ve silinmesi, hem toplumsal hem de bireysel açıdan önemlidir. Toplumsal açıdan, adli sicil kaydı, suçluların izlenmesi, denetlenmesi ve rehabilite edilmesi için bir araçtır. Bireysel açıdan ise, adli sicil kaydı, kişilerin geçmişteki hatalarından arınması ve topluma yeniden kazandırılması için bir fırsattır. Bu nedenle, adli sicil kaydının tutulması ve silinmesinde adalet ilkesinin gözetilmesi gerekir.

Yasaklanmış Hakların İadesi

Memnu hakların iadesi, bir kişinin işlediği suç nedeniyle kaybettiği bazı haklarının tekrar verilmesi anlamına gelir. Bu haklar, Türk Ceza Kanunu dışında kalan özel kanunlarda belirlenmiştir. Örneğin, avukatlık, milletvekilliği, devlet memurluğu gibi meslekleri yapmak, seçme ve seçilme hakkı gibi haklar memnu haklardır. Memnu hakların iadesi için belirli şartların yerine getirilmesi gerekir. Bu şartlar şunlardır:

• Cezanın infaz edilmiş olması
• Cezanın infazından itibaren 3 yıl geçmiş olması
• Bu süre içinde yeni bir suç işlememiş olmak
• İyi halli olarak yaşamış olmak
• Mahkûm olunan cezanın infazına genel af veya etkin pişmanlık dışında başka bir hukuksal nedenle son verilmiş olması durumunda ise hükmün kesinleşmesinden itibaren beş yıl geçmesi halinde yasaklanmış hakların geri verilmesi yoluna gidilebilir.

Memnu hakların iadesi talebinde bulunmak için yetkili mahkemeye bir dilekçe vermek gerekir. Mahkeme, talebi inceleyerek karar verir. Memnu hakların iadesi kararı alındığında, kişi kaybettiği hakları yeniden kullanabilir.

Ekin Hukuk Bürosu olarak Ceza Hukuku alanında uzman avukat kadromuzla iletişime geçmek ve dava ve işlemlerinizi takip etmek için bize ulaşabilirsiniz.

Stj. Av. Nesrin KOŞAR & Av. Ahmet EKİN