Bağımlı Tacir Yardımcıları

Bağımlı tacir yardımcıları tacir ile aralarında genellikle hizmet ilişkisi bulunan kimselerdir. Bağımlı tacir yardımcıları ticari temsilci, ticari vekil ve pazarlamacı olmak üzere içe ayrılmaktadır. 

Ticari Temsilci

Ticari temsilci, işletme sahibinin tanıdığı yetki ile işletmeyi yöneten ve işletmeye ilişkin işlemleri gerçekleştiren, yalnızca ticari işletmeler için atanabilen doğrudan temsilcidir. Genel müdürler, yardımcıları ve şube müdürleri ticari temsilciye örnek olarak verilebilir.

Ticari temsilci, en geniş yetkilere sahip olan bağımlı tacir yardımcısıdır ve kural olarak yetkisi sınırlandırılamaz. Türk Ticaret Kanunu’nun 40. maddesine göre, merkezi yurtdışında bulunan ticari işletmeler için Türkiye’de tam yetkili bir ticari temsilcinin bulunması zorunludur.

Ticari Temsilcinin Atanması

Gerçek kişi tacir, temsilciyi kendisi atar; velayet altında olan ve ticari işletme sahibi olanlar ise temsilciyi veli tarafından atar. Adi şirketlerde temsilci atanması oybirliği ile, anonim şirketlerde yönetim kurulu kararıyla, limited şirketlerde ise genel kurul tarafından gerçekleştirilir. Ticari temsilciye temsil yetkisi örtülü olarak da verilebilir ve ticari temsilci için yapılacak tescil bildiricidir.

Ticari Temsilcinin Yetkileri

Ticari temsilcinin yetkilerinin kapsamı şöyledir:

• Kambiyo taahhüdünde bulunmak,
• Alım – satım yapmak,
• İş sözleşmesi kurma ve feshetmek,
• Mal pazarlamak,
• Şube açmak,
• Taşınmaz kiralamak,
• Kredi çekmek,
• Kefil olmak,
• İşletmeyle ilgili hususlarda mahkemede temsil yetkileri bulunmaktadır.

Ticari temsilcinin özel yetki ile yapabileceği işlemler:

• Taşınmazı devretmek,
• Taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak tesis etmek,
• Taşınmaz satmak ve taşınmaz satış vaadi özel yetki gerektiren işlemlerdir.

Ticari temsilcinin yapamayacağı işlemler:

• İşletmeyi kapatmak, devretmek,
• Tacirin iflasını istemek,
• Konkordato ilan etmek,
• Şirkete ortak kabul etmek, ortağı çıkartmak,
• Şirketi feshetmek işlemlerini yapamaz.

Ticari Temsilcinin Yetkilerinin Sınırlandırılması

Ticari temsilcinin yetkilerini kanun belirlemiş olup genellikle sınırlandırılamamaktadır. Ancak, ticari temsilcinin yetkileri tescil edilmek kaydıyla sadece birlikte imza ve şube işleri ile sınırlandırılabilir. Bu tür sınırlamalar dışındaki kısıtlamalar ve tescil edilmemiş birlikte imza ve şube işleri ile ilgili sınırlamalar üçüncü kişileri bağlamaz.

Birlikte İmza: Ticari işletmeye birden fazla temsilci atanabilir ve işlemleri birlikte imza ile gerçekleştirmeleri kararlaştırılabilir.

Şube İşleri ile Sınırlandırma: Ticari temsilci, yalnızca yetkilendirildiği şube ile ilgili işlemlerde yetkili kılınabilir.

Ticari Temsil İlişkisinin Sona Ermesi

İşletme sahibi her zaman sözleşmeden doğan hakları saklı kalmak kaydıyla; ticari temsilcinin yetkilerini geri alabilir.

Ticari temsilcinin istifası veya işletme sahibini ticari temsilciyi azletmesi ile ilişki sona ermektedir.

Tacirin ölümü ve ehliyet kaybı temsil ilişkisini sona erdirmemektedir.  Ticari temsilcinin ölümü ve ehliyet kaybı halinde temsil ilişkisi sona ermektedir. 

Ticari Vekil

Ticari vekil, işletme sahibinin ticari temsilcilik yetkisi vermeden işletmeyi yönetmek veya bazı işleri yürütmek için olağan işler kapsamında yetkilendirdiği kişidir.

Ticari vekil, yalnızca ticari işletmeler için atanır. Genel olarak ticari vekilin atanması ve azli durumları ticaret siciline tescil edilmez. Ancak, bu kuralın istisnası; anonim ve limited şirketlerde yönetim kurulunun belirleyeceği ticari vekil iç yönergede belirtilir ve iç yönergenin tescil edilmesi ve ilan edilmesi gerekmektedir.

Ticari Vekilin Temsil Yetkisi

Ticari vekilin temsil yetkisi işletme konusuna ve somut olaya göre değişkenlik göstermektedir. Olağan işlere örnek olarak; işyeri kirasının, işçinin ücretleri ile prim borçlarının ödenmesi , yer kiralanması, ürün satışı gibi işlemler gösterilebilir.

Ticari vekilin özel olarak yetkilendirilmeden yapamayacağı işler: 

• Ödünç olarak para veya benzerlerini alamaz,
• Kambiyo taahhüdünde bulunamaz,
• İşletme sahibini mahkemede temsil edemez.

Ticari temsilcinin temsil yetkisini sona erdiren hususlar ticari vekil için de geçerlidir.

Ticari temsilci ve ticari vekil açısından ortak olan diğer bir hüküm ise rekabet yasağıdır. İşletme sahibinin izni olmaksızın kendi adlarına veya üçüncü kişi hesabına işletmenin yaptığı türden iş yapamazlar.

Pazarlamacı

Pazarlamacı, Türk Borçlar Kanunu’nda tanımlanmıştır. İşletme sahibi işveren adına sürekli olarak işletme dışındaki çeşitli işlemlere aracılık etmeyi üstlenen kişidir. Pazarlamacı, sadece ticari işletmeler için görevlendirilebilir.

Pazarlamacı, işverenin talimatlarına uymak ve yapılan işlerle ilgili bilgi vermekle yükümlüdür. İşverenin izni olmadan kendisi veya üçüncü kişiler adına işlem yapamaz.

Pazarlamacı, müşterilerin ödeme yapmaması veya yükümlülüklerini yerine getirmemesinden sorumlu değildir. Bu tür durumlarda pazarlamacının sorumlu tutulacağına dair yapılan anlaşmalar kesinlikle hükümsüzdür. Aksi belirtilmedikçe, pazarlamacı yalnızca aracılık etmeyi üstlenir.

Pazarlamacının yetkileri genellikle olağan yetkilerle sınırlıdır ve özel olarak yetki verilmediği sürece müşterilerden tahsilat yapamaz veya ödeme günlerini değiştiremez.

İşveren, pazarlamacıya verdiği alanda ve müşteri çevresinde başkalarına aynı yetkiyi veremez, ancak kendisi işlem yapabilir. İşveren, pazarlamacıya belirli bir miktar ücret veya bu ücretle birlikte komisyon ödemekle yükümlüdür.Formun ÜstüFormun Altı

Pazarlamacılık Sözleşmesinin Sona Ermesi

Komisyon, sabit ücretin en az beşte birini oluşturuyorsa ve mevsimlik dalgalanmalardan dolayı işveren etkileniyorsa; işveren, bir önceki mevsimin sona ermesinden itibaren kendisiyle çalışan pazarlamacının sözleşmesini yeni mevsim sırasında iki aylık fesih süresine uyarak feshedebilir. Bu hakka pazarlamacı da sahiptir. 

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Ezgi DEMİROCAK