Boşanmada Kusur Nedir? Boşanmada Kusur Sayılan Haller Neler?

Boşanma davalarında kusur değerlendirmesi somut olaya göre yapılmaktadır. Her olayda kusur olarak adlandırılan davranışlar ve kusur oranları farklılık gösterir. Boşanma davaları genellikle tarafların kusurları üzerinden ilerlemektedir. Bu nedenle yazımızda kusurun boşanma davalarına etkisi üzerinde durulacaktır.

BOŞANMADA KUSUR NEDİR?

Evlilik birliği içerisinde eşler birbirlerine karşı sadakat yükümlülüğü ve evlilik birliğinin doğurduğu diğer yükümlülüklere uygun davranmak zorundadır. Evliliğinin devam ettiği süre boyunca sadakat ya da diğer yükümlülüklere aykırı davranışlar boşanmada kusur olarak kabul edilir.

Boşanma sebepleri ve boşanmada kusur kabul edilen haller 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu madde 161 ve devamında düzenlenmiştir.

BOŞANMADA KUSUR SAYILAN HALLER NELERDİR?

Boşanmada kusur sayılan haller kanunda belirtilmişse de kusur sebepleri bunlarla sınırlı değildir. Her somut olayda kusur olarak kabul edilebilecek haller değişmektedir.

Genel olarak boşanmada kusur kabul edilen haller;

• Eşlerden birinin zina yapması,
• Eşlerden birinin diğerinin hayatına kast etmesi, pek kötü muamelede bulunması, ağır derecede onur kırıcı davranışta bulunması,
• Eşlerden birinin bir suç işlemesi veya haysiyetsiz hayat sürmesi,
• Eşlerden birinin evlilik birliğinden doğan yükümlülükleri yerine getirmemek maksadıyla ortak konutu terk etmesi,
• Eşlerden birinin akıl hastası olması,
• Eşlerden birinin sadakat yükümlülüğüne aykırı davranması,
• Eşlerden birinin diğer eşe karşı fiziksel, ekonomik, psikolojik, sosyal veya cinsel şiddet uygulaması,
• Eşlerden birinin evlilik birliğinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmekten kaçınması

şeklinde sayılabilir.

Yukarıda en çok karşılaşılan boşanma sebeplerine ve kusur sayılan hallere yer verilmiştir ancak boşanma sebepleri ve kusur halleri bunlarla sınırlı olmayıp çoğaltılabilir.

Yukarıda sayılan kusur sebepleri hem kadın hem de erkek eş için geçerlidir. Ancak genellikle boşanma davalarında kadın eşe yükletilen kusur halleri evlilik birliğinden doğan yükümlülüklere aykırılık, sadakat yükümlülüğüne aykırılık, psikolojik şiddet; erkek eşe yükletilen kusur halleri ise psikolojik, ekonomik, cinsel, fiziksel şiddet, sadakat yükümlülüğüne aykırılık şeklindedir.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMALARDA KUSURUN ETKİSİ NEDİR?

Boşanmada kusur meselesi çekişmeli boşanma davalarında gündeme gelmektedir. Daha fazla kusurlu olan eş tarafından dava açılsa bile hakim boşanmaya karar verebilir. Boşanma davasının kusur oranı daha fazla ya da daha az olan eş tarafından açılması hakimin boşanma kararı vermesinde etkili değildir. Kusur oranı boşanmanın fer’ileri üzerinde etkilidir.

Boşanma davasının daha az kusurlu eş tarafından açılması zorunlu değildir. Türk Medeni Kanunu madde 166/1’de bu husus şöyle düzenlenmiştir;

“Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir.”

Eğer davacı eşin kusur oranı daha yüksek ise ve davalı eş boşanmak istemediğini beyan ederse hakim kural olarak boşanma talebinin reddine karar verir. Ancak davalı eş kötü niyetli olarak itiraz etmişse hakim boşanmaya karar verir.

ANLAŞMALI BOŞANMADA KUSURUN ETKİSİ NEDİR?

Eşlerin evlenme ve evlenmenin fer’ileri noktasında anlaşmaları halinde hakim tarafların boşanmasına karar verir.

Anlaşmalı boşanmada taraflar bir anlaşmalı boşanma protokolü hazırlar ve hakim bu protokolü kanuna uygun bulursa boşanmaya karar verir. Anlaşmalı boşanmada hakim kusur incelemesinde bulunmaz.

BOŞANMADA KUSUR NEYE GÖRE BELİRLENİR?

Boşanmada kusur belirlemesi taraflarca ileri sürülen delillere göre belirlenir. Her türlü delil kusur belirlemesinde çok önemlidir. Özellikle tanık anlatımları kusur belirlemesinde büyük öneme sahiptir.

Karşı tarafa kusur isnat etmeye yarayacak delillerin dilekçeler aşamasında (dava dilekçesi, cevap dilekçesi, cevaba cevap dilekçesi, ikinci cevap dilekçesi) detaylarıyla ileri sürülmesi gerekmektedir. Dilekçeler aşaması sonlandırıldıktan sonra yeni delil ileri sürülemez.

Hukuk muhakemeleri kanununda belirtilmiş olan senetle ispat kuralı (yazılı delille ispat kuralı) aile hukukunda geçerli değildir. Bu nedenle boşanma davalarında da kusur ispatı için tarafların yazılı delile başvurma zorunluluğu yoktur.

EŞİT KUSUR HALİNDE NE OLUR?

Boşanma davalarında taraflar eşit kusurlu olabilir. Eşit kusur halinde davalı taraf boşanmak istemese dahi hakim boşanmaya karar verebilir. Tarafların eşit kusurlu olması boşanma neticesinde yoksulluğa düşecek eş lehine yoksulluk nafakasına hükmedilmesine engel değildir.

TAM KUSUR HALİNDE NE OLUR?

Boşanma davasında tam kusurlu olan davalı eş boşanma ve fer’ileri açısından dezavantajlı konumdadır. Davacı tam kusurlu ise boşanma talebi kabul edilmeyebilir.

Türk Medeni Kanunu madde 161 ila 165. Maddeleri arasında özel boşanma sebepleri düzenlenmiştir. Özel boşanma sebeplerinin söz konusu olduğu hallerde kişinin tam kusurlu olduğu kabul edilir.

Özel boşanma sebepleri Kanunda şu şekilde sayılmıştır;

• Zina,
• Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış,
• Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme,
• Terk,
• Akıl hastalığı.

KUSURUN NAFAKANIN BELİRLENMESİNE ETKİSİ NEDİR?

Boşanma davalarında tedbir nafakası, iştirak nafakası ve yoksulluk nafakası olmak üzere üç çeşit nafaka vardır.

Tedbir nafakasına boşanma davasının açılmasıyla dava sonuçlanıncaya kadar hakim tarafından hükmedilebilir. Tedbir nafakası ile tarafların boşanma sürecinde yaşam standartlarının olumsuz yönde etkilenmesinin önlenmesi amaçlanmaktadır. Tedbir nafakasına hükmedilirken kusur değerlendirmesinin yapılmaması gerekmektedir.

İştirak nafakasının belirlenmesinde kusurun önemi yoktur. Boşanma sonucunda çocuğun velayeti kendisine verilmeyen eş tarafından, çocuğun giderlerine katılmak için, diğer eşe verilmesine hükmedilen nafakaya iştirak nafakası denir.

Kendi kusuru ile boşanmaya sebep olan eşin boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan eşe ödediği nafakaya yoksulluk nafakası denir. Boşanma ile yoksulluğa düşecek taraf kusursuz, az kusurlu ya da eşit kusurlu ise yoksulluk nafakası talep edebilir. Boşanmada daha yüksek kusur oranına sahip eş yoksulluk nafakası talep edemez. Bu husus TMK m. 175’te şu şekilde düzenlenmiştir; “Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir.”

KUSUR MAL PAYLAŞIMINI ETKİLER Mİ?

Taraflar arasında mal paylaşımı için bir mal rejimi türü seçilmemişse malların tasfiyesi yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejime göre yapılır. Taraflar farklı bir mal rejimini de seçmiş olabilirler. Bu halde de o mal rejimi tasfiyesi Kanunda öngörülen şekilde gerçekleştirilir.

Boşanma neticesinde mal rejimi yapılırken tarafların kusuruna bakılmaz. Kusurun mal rejimi tasfiyesine etkisi yoktur.

KUSUR ÇOCUĞUN VELAYETİNİ ETKİLER Mİ?

Çocuğun velayetine karar verilirken doğrudan eşlerin kusur oranı önem arz etmez. Velayet, çocuğun bakım ve gözetimini en iyi şekilde yerine getirebilecek olan tarafa verilir.

Eğer eşlerden birinin boşanmadaki kusuru çocuğun olumsuz etkilenmesine neden olacak nitelikte ise o eşe velayet verilmez. Örneğin boşanma davasında kadın eş zina yapsa ve tam kusurlu olsa dahi çocuğun velayeti anneye verilebilir. Ancak eşlerden biri haysiyetsiz hayat sürmesi veya diğer eşin hayatına kast etmesi nedeniyle boşanmada tam kusurlu ise o eşe çocuğun velayeti verilmez. Velayet kararı verilirken çocuğun üstün yararı gözetilir.

TAZMİNAT BELİRLEMESİNDE KUSURUN ETKİSİ NEDİR?

Boşanma davasında taraflar maddi – manevi tazminat talebinde bulunabilirler. Mahkemece tazminat belirlenirken tarafların kusur oranları dikkate alınır.

Lehine tazminata hükmedilecek tarafın kusursuz ya da daha az kusurlu olması gerekmektedir. Eşit kusur halinde tazminata hükmedilmez.

ÖZETLE; KUSUR MESELESİ BÜYÜK ÖNEM TAŞIR

Boşanma davalarında kusur meselesi büyük öneme sahiptir. Özellikle çekişmeli boşanma davalarında tüm süreç kusur üzerine kuruludur. Bu nedenle boşanmaya karar veren tarafın hak kaybına uğramaması için mutlaka bir boşanma avukatı ya da hukuk bürosu yardımından faydalanması gerekmektedir.

Ekin Hukuk Bürosu, uzman avukat kadrosu ile her zaman size yardımcı olmaya hazırız.