Dava ve Ceza İlişkisini Düşüren Nedenler

Suç işlenmesi sonucu devlet ve fail arasında bir ceza ilişkisi meydana gelir. Bu ceza ilişkisi bazı özel sebeplerin gerçekleşmesi ile birlikte ortadan kalkar. Devlet ile fail arasındaki ceza ilişkisinin düşmesi, devletin fail hakkında açtığı kamu davasının düşmesi ve devletin kamu davası sonucunda faile verdiği cezanın düşmesi olmak üzere 2 farklı şekilde gerçekleşebilir. Dava ve cezayı düşüren sebeplerin ortak özellikleri aşağıdaki gibidir.

• Düşme sebepleri kişiseldir.
• Düşme sebebinin birden çok olması durumunda ceza ilişkisini kaldıranlar, infaz ilişkisini kaldıranlardan önce uygulanır.
• Düşme sebepleri diğer bütün sebeplerden önce göz önünde bulundurur.
• Düşme sebepleri takdiri değildir.

Dava ve Ceza İlişkisini Düşüren Nedenler Nelerdir?

Dava ve ceza ilişkisini düşüren nedenler;

• Sanığın ve hükümlünün ölümü,
• Af,
• Zamanaşımı,
• Şikâyetten vazgeçme,
• uzlaşma,
• ön ödeme olmak üzere 6 tanedir.

Sanığın ve Hükümlünün Ölümü

Şüphelinin ölümü halinde kamu davası açılmaz. Dava açıldıktan sonra sanık ölürse dava düşer. Ancak, niteliği itibarıyla müsadereye tabi eşya ve maddi menfaatler hakkında davaya devam olunarak bunların müsaderesine hükmolunabilir.

Sanığın ölümü diğer suç ortakları hakkındaki davayı bağlamaz.  Hükümlü öldüğü takdirde hapis ve infaz edilmemiş adli para cezaları ortadan kalkar.

Af Nedir?

Af, devlet ile fail veya mahkum arasında kurulan ceza ilişkisini ve mahkumiyeti etkiler. Hukuki bir işlemdir, ancak siyasi yönü de vardır.

Affın Türleri Nelerdir?

Af, genel af ve özel af olmak üzere ikiye ayrılır.

Genel af, ceza mahkumiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırır. TBMM genel af çıkarmaya yetkili olan kurumdur.

Özel af ise af kanunundaki belirlemeye göre hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son veren, infaz kurumunda çektirilecek süreyi kısaltan ya da adli para cezasına çeviren aftır. Özel af çıkarmaya yetkili olan kurum TBMM’dir.

Affın Reddedilmesi

Hukukumuzda af mecburidir. Bu sebeple affın reddedilmesi söz konusu olamaz.

Affın Geri Alınması:

Kural olarak affın geri alınması mümkün değildir. Bu sebeple devlet af çıkardıktan sonra geri alamaz.

Affedilmeyecek Suçlar

Bazı suçların affedilemeyeceği Anayasa tarafından düzenlenmiştir. Affedilemeyecek suçlar orman suçlarıdır. Bu suçlar için genel af ve özel af çıkarmak mümkün değildir.

Zamanaşımı

Zamanaşımı, suçun işlenmesinden itibaren belli bir süre geçmesinden sonra devletin dava açmak ya da dava sonucunda verilen cezayı infaz etme gibi yetkilerinin sona ermesine verilen addır. Re’sen dikkate alınır.

Zamanaşımının Türleri

Zamanaşımı;

• Dava zamanaşımı,
• Müsadere zamanaşımı,
• Ceza zamanaşımı olmak üzere 3 türdür.

Dava Zamanaşımı Nedir?

Dava zamanaşımı, bir suçun işlendiği tarihten itibaren olay hakkında ceza davası açılmadığı ya da ceza davası açılmış olmasına rağmen kanunda yazılı sürede dava sonuçlanmadığı durumlarda devletin davayı devam ettirme hakkının sona ermesidir.

Dava zamanaşımı süreleri aşağıdaki gibidir:

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 30 yıl
• Müebbet hapis cezası gerektiren suçlarda 25 yıl
• 20 yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezası gerektiren suçlarda 20 yıl
• 5 – 20 yıl arası hapis cezası gerektiren suçlarda 15 yıl
• 5 yıl ve aşağısı hapis cezası gerektiren suçlarda 8 yıl

Soruşturma ve kovuşturma yapılmasının, izin veya karar alınması veya diğer bir mercide çözülmesi gereken bir meselenin sonucuna bağlı bulunduğu hallerde; izin veya kararın alınmasına veya meselenin çözümüne veya kanun gereğince hakkında kaçak olduğu hususunda karar verilmiş olan suç faili hakkında bu karar kaldırılıncaya kadar dava zamanaşımı durur.

Şüpheli veya sanıklardan birinin savcı huzurunda ifadesinin alınması veya sorguya çekilmesi, şüpheli veya sanıklardan biri hakkında tutuklama kararının verilmesi, suçla ilgili olarak iddianame düzenlenmesi, sanıklardan bir kısmı hakkında da olsa, mahkûmiyet kararı verilmesi, durumlarında dava zamanaşımı kesilir.

Ceza Zamanaşımı Nedir?

Ceza zamanaşımı, kesinleşmiş bir cezanın hüküm tarihinden itibaren kanunda öngörülen süre içinde infaz edilmemesi sebebiyle devletin ceza infaz yetkisinin ortadan kalkmasına verilen addır.

Ceza zamanaşımı süreleri aşağıdaki gibidir:

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda 40 yıl
• Müebbet hapis cezası gerektiren suçlarda 30 yıl
• 20 yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezası gerektiren suçlarda 24 yıl
• 5 – 20 yıl arası hapis cezası gerektiren suçlarda 20 yıl
• 5 yıl ve aşağısı hapis cezası gerektiren suçlarda 10 yıl

Türk Ceza Kanunu ceza zamanaşımını durduran bir sebep düzenlememiştir.

Mahkûmiyet hükmünün infazı için yetkili merci tarafından hükümlüye kanuna göre yapılan tebligat veya bu maksatla hükümlünün yakalanması ceza zamanaşımını keser. Bir suçtan dolayı mahkûm olan kimse üst sınırı iki yıldan fazla hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suç işlediği takdirde, ceza zamanaşımı kesilir.

Müsadere Zamanaşımı Nedir?

Müsadere zamanaşımı, müsadereyle ilgili hükmün kanunda öngörülen süre zarfında yerine getirilmemesi halinde bir daha infaz edilememesi durumudur. Müsadereye ilişkin hüküm, kesinleşmeden itibaren yirmi yıl geçtikten sonra infaz edilmez.

Şikayetten vazgeçme

Şikayetten vazgeçme, soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlarda şikayet eden kişinin şikayetinden vazgeçmesidir. Şikayetin geri alınması adını da almaktadır. Hüküm kesinleştikten sonra şikayetten vazgeçilmesi mümkün değildir.

Uzlaşma Ne Demek?

Uzlaşmanın görevi, fail ve mağdurun meşru koşullar kapsamında anlaşması ile fail ile devlet arasındaki ilişkinin askıya alınması veya tümüyle ortadan kaldırılmasını sağlamaktır. Uzlaşmanın gerçekleşmesi halinde dava düşer.

Ön Ödeme Nedir?

Ön ödeme, kamu davasının açılmasını engellemek ya da açıldığı durumda düşürmek amacıyla cumhuriyet savıcısı ya da hakim tarafından önerilen belli miktar paranın şüpheli ya da sanık tarafından kabul edilip ödenmesi durumudur. Ön ödeme teklifini kabul etmek zorunlu değil isteğe bağlıdır. Ön ödeme, kamu davasının açılmasını önleyen ön ödeme ve kamu davasını düşüren ön ödeme olmak üzere 2 çeşittir.

Ekin Hukuk Bürosu olarak; suçun mağduru veya faili olmanız halinde sürecin takibini gerçekleştirebiliriz. Ceza hukuku alanında uzman avukat kadromuzla görüşmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz. 

Duygu Maide KARATAŞ & Av. Ahmet EKİN