Davanın Açılması
Davalar, dilekçeyle başlatılır. Dava dilekçesine davalı sayısı kadar örnek eklenir. Dava, hem fiziksel hem de elektronik ortamda açılabilir. Fiziksel ortamda dava, mesai saatleri içinde açılabilir. Elektronik ortamda ise saat 00:00’a kadar açılabilir.
Fiziksel ortamda dava açma süreci şu adımları içerir:
- Dava dilekçesi ilgili birime teslim edilir.
- Harca tabi ise harç ve gider avansı, harca tabi değilse yalnızca gider avansı tahsil edilir.
- Tevzi yapılır ve dilekçe kaydedilir.
Gerçek kişiler, UYAP Vatandaş Bilgi Sistemi üzerinden; tüzel kişi temsilcileri ise UYAP Kurum Bilgi Sistemi üzerinden elektronik ortamda dava açabilir.
Davanın Açıldığı Tarih Nedir?
Dava, dava dilekçesinin tevzi edilerek kaydedildiği tarihte resmen açılmış sayılır. Elektronik ortamda UYAP üzerinden açılan davalar ise, dilekçenin sisteme kaydedildiği tarihte açılmış kabul edilir.
Tensip Tutanağı Nedir?
Tensip tutanağı, hâkimin davanın yürütüm planıdır. İlk duruşmadan önce, davayı yönlendirmek için yapılacak iş ve işlemleri belirlemek amacıyla mahkeme tarafından tutulan bir belgedir. Davanın başlangıç aşamasında, her dosya için bir tensip tutanağı oluşturulur.
Davanın Açılmasının Maddi Hukuka İlişkin Sonuçları Nelerdir?
Davanın açılmasının maddi hukuka ilişkin sonuçları aşağıda sayılmıştır:
- Zamanaşımının durdurulması; dava açılmasıyla birlikte, dava konusu hak için zamanaşımı durur. Zamanaşımının durdurulması için dava dilekçesinin davalıya tebliğ edilmesi gerekmez.
- Hak düşürücü sürenin korunması; dava, hak düşürücü süre içinde açılmazsa, dava hakkı kaybolur.
- Kişisel hakların mal varlığı haklarına dönüşmesi; nafaka, manevi tazminat, evliliğin feshi gibi bazı kişisel haklar dava konusu yapıldığında mal varlığı haklarına dönüşür.
- Davalının temerrüde düşmesi; davalı daha önce temerrüde düşmediyse, dava dilekçesinin tebliğiyle temerrüde düşer.
- İyi niyetin sona ermesi; dava dilekçesinin davalıya tebliğiyle davalının iyi niyeti sona erer.
Davanın Açılmasının Usul Hukukuna İlişkin Sonuçları Nelerdir?
Davanın açılmasının usul hukuka ilişkin sonuçları aşağıda sayılmıştır:
- Davanın karara bağlanması zorunluluğu; mahkeme, dava açıldığında davayı incelemek ve bir karar vermek zorundadır.
- Tasarruf ehliyeti; davanın açılması, tarafların tasarruf ehliyetini etkilemez. Ancak mahkeme, talep edilirse mal veya haklar üzerinde geçici hukuksal koruma tedbirlerine başvurabilir.
- Dava koşullarının belirleneceği tarih; dava koşulları, davanın açıldığı tarihe göre belirlenir. Ancak başlangıçta eksik olan dava koşulu sonradan tamamlandığında dava usulden reddedilmez.
- Derdestlik; davanın açılmasıyla derdestlik durumu doğar. Aynı konuda ve aynı taraflar arasında aynı dava nedenine dayanılarak yeni bir dava açılamaz.
- Hükme esas alınacak durum ve koşullar; her dava, açıldığı tarihte belirlenen durum ve koşullara göre karara bağlanır.
- Geçici hukuksal koruma tedbirleri; dava açılmadan önce alınan geçici hukuksal koruma tedbirleri, dava açıldıktan sonra etkisini sürdürür.
- Davayı geri alma yasağı; dava açıldıktan sonra davacı, ancak davalının açık rızasıyla davasını geri alabilir. Geri alınan dava ileride tekrar açılabilir. Davanın geri alınabilmesi için davalının açık izni ve hüküm kesinleşmeden önce geri alma isteminin mahkemeye iletilmesi gerekir. Davanın geri alınması hüküm kesinleşinceye kadar mümkündür.
Davaya Cevap Nedir?
Herkes, kendisi hakkında açılan davada savunma hakkına sahiptir. Davacı, dava dilekçesini mahkemeye sunduktan sonra mahkeme, bu dilekçeyi davalıya tebliğ eder. Davacı duruşmaya gelmez ve davalı da davaya devam etmek istemezse dosya işlemden kaldırılır.
Davalı duruşmaya katılmazsa, yokluğunda yapılan işlemlere itiraz edemez. Davalının süresi içinde cevap dilekçesi vermemesi durumunda, davacının ileri sürdüğü olguların tamamı inkar edilmiş sayılır.
Davalı süresi içinde cevap dilekçesi vermezse, davacının ileri sürdüğü olguların tamamını inkar etmiş kabul edilir. Davalının sessizliği, ne inkar ne de kabul anlamına gelir. Davanın kabul edilmesiyle, dava kabul oranına göre sona erer.
Davalı, aleyhine açılan davada kendini savunmak istiyorsa yasal koşullara uygun olarak davacının iddialarına cevap verebilir.
Cevap Süresi
Cevap dilekçesini verme süresi iki haftadır ve bu süre, dava dilekçesinin davalıya tebliğ edilmesinden itibaren başlar.
Cevap dilekçesinin yasal süresi içinde hazırlanması çok zor ya da mümkün olmadığı durumlarda, davalıya, cevap süresinin bitiminden itibaren işlemeye başlamak üzere bir defaya mahsus olmak üzere ek süre verilebilir. Ancak mahkemenin cevap süresini uzatabilmesi için davalının yanıt süresinin dolmasından önce mahkemeye başvurarak ek süre talep etmesi gerekir.
Karşı Dava Nedir?
Derdest olan bir davada, davalı aynı mahkemede, yanıt süresi içinde asıl davacıya karşı husumet yönelterek dava açabilir. Bu durum hukuk literatüründe “karşı dava” olarak adlandırılır ve bağımsız bir davadır.
Karşı davanın görülebilmesi için aşağıdaki şartların bir arada bulunması gerekir:
- Asıl davanın açılmış ve hala görülmekte olması gerekmektedir.
- Karşı davada ileri sürülecek olan istem ile asıl davada ileri sürülen istem arasında bir takas veya mahsup ilişkisi bulunmalı veya bu davalar arasında bir bağlantı olmalıdır.
- Karşı davanın esasa cevap süresi içinde açılmış olması gerekmektedir.
- Karşı davanın, asıl dava ile aynı yargılama usulüne tabi olması gerekmektedir.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Kübra DEMİR