Evlenme Nedir? Şartları Nelerdir?

Evlenme, evlilik vaadiyele nişanlanan kimselerin evlilik birliğini meydana getirmelerini sağlayan bir hukuki işlemdir. Günümüzde Türk Hukukunda evlenmenin bir aile hukuku sözleşmesi olduğu düşüncesi yaygındır.

Evliliğin Gerçekleşmesi İçin Aranan Şartlar Nelerdir

Evlenme ayrı cinsten iki kişi yani bir kadın ve bir erkek arasında söz konusu olacağı esasına dayanmaktadır. Bu şart o kadar doğaldır ki kanun koyucu söz konusu şartı kanunda ayrıca ön görme ihtiyacı bile duymamıştır.

Evlenme Ehliyeti Nedir?

Ayırt etme gücüne sahip 18 yaşını doldurmuş ergin olan ve kısıtlı bulunmayanlar evlenme ehliyetine tam olarak sahip iken; ayırt etme gücüne sahip kısıtlılar ve evlenme yaşını geçmiş küçükler (ergin olmayanlar) sınırlı bir evlenme ehliyetine sahiptir.,

Evlenme Yaşı Nedir?

Evlenme niteliği gereği belli bir bedeni olgunluğu gerektirdiği üzere zihinsel ve ruhsal olgunluğu da gerektirir. Evlenme yaşı olağan evlenme yaşı ile olağanüstü yani istisnai evlenme yaşı olarak incelenir.

Olağan Evlenme Yaşı Nedir?

Türk Medeni Kanunu 124‘te düzenlendiği üzere; “Erkek veya kadın onyedi yaşını doldurmadıkça evlenemez.”

Söz konusu maddeden de anlaşılacağı üzere her iki cins içinde evlenme yaşı 17 olarak belirlenmiştir. Evlilik için azami bir yaş yoktur.

 Olağanüstü (İstisnai) Evlenme Yaşı Nedir?

Türk Medeni Kanunu madde 124’te düzenlendiği üzere; “Ancak, hâkim olağanüstü durumlarda ve pek önemli bir sebeple onaltı yaşını doldurmuş olan erkek veya kadının evlenmesine izin verebilir. Olanak bulundukça karardan önce ana ve baba veya vasi dinlenir.” 

Kadının evlilik dışında gebe kalması, nişanlılardan birinin ölüm tehlikesi içinde olması, kadının ana ve babasını kaybetmiş olması, kızın kaçırılmış ve ırzına geçilmiş olması, karı koca gibi yaşama gibi olağanüstü durumların ve pek önemli bir sebebin bulunması hallerinde evlenmesine izin verilecek kadın ya da erkeğin 16 yaşını doldurmuş olması şartıyla ve mümkünse yasal temsilcinin karardan önce dinlenmesiyle talepte bulunan kişinin yerleşim yeri aile mahkemesinde kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olduğundan sınırlı ehliyetsiz de olsa evlilik izni için mahkemeye tek başına başvurulabilir.

Ayırt etme gücüne sahip olmayanlar evlenemezler. Sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksun kişinin evlenmesi mutlak butlanla sakattır. Yalnızca evlenme merasimi yapılırken geçici olarak ayırtım gücünden yoksunluk nispi butlan sonucunu doğurur.

Kişilerin Evlenme Ehliyeti Yönünden Ayrım Nelerdir?

Evlenmeye tam ehliyetler, evlenmeye tam ehliyetsizler  ve evlenmeye sınırlı ehliyetsizler olarak incelenmektedir.

Yaş erginliğine erişmiş ve ayırt etme gücüne sahip olanlar ve kısıtlı olmayanlar tam evlenme ehliyetine sahiptir.

Evlenme ile ergin olan bir kişi, evliliğin ölüm ya da boşanma ile sona ermesi durumunda ikinci defa evlenmek isterse bu arada yasal yaş erginliğine erişmişse artık evlenme yönünden tam ehliyetli olduğu için hiç kimsenin rızasını almasına gerek olmadan evlenebilir fakat henüz evlenme yaşı olan 17’yi doldurmamışsa bu yaşa gelinceye kadar evlenemez.

Evlenme erginliğine erişmemiş olanlar yasal temsilcilerinin rızası ya da mahkeme kararıyla da evlenemezler. Evlenme kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olduğu için sınırlı ehliyetiniz tarafından evlilik için açıklanacak iradeye yasal temsilci sadece razı olduğunu açıklar.

Evlenme Engelleri Nelerdir?

Evlenme engelleri kesin evlenme engellileri ve kesin olmayan evlenme engelleri olarak iki başlıkta incelenir.

Kesin evlenme engellileri arasında hısımlık, önceki evlilik ve akıl hastalığı sayılabilirken; kesin olmayan evlenme engellileri arasında bekleme süresi, bazı bulaşıcı hastalıklar sayılabilmektedir.

Kesin Evlenme Engelleri Nelerdir?

Türk Medeni Kanunu madde 129’da da düzenlendiği üzere “Üstsoy ile altsoy arasında; kardeşler arasında; amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenleri arasında,” evlenme yasaktır.

Yakın kan hısımları arasında cinsi münasebet ahlakı aykırı olduğu dolayısıyla ailede bulunan bir kalıtımsal hastalığın nesilden nesile geçme tehlikesi bulunduğu ve böylece nesillerin sağlığı tehlikeye gireceği için bu yasak konulmuştur.

Türk Medeni Kanunu 129 b.2’ye göre “Kayın hısımlığı meydana getirmiş olan evlilik sona ermiş olsa bile, eşlerden biri ile diğerinin üstsoyu veya altsoyu arasında,” evlenme yasaktır. Fakat civar kayın kısımları ile evlenmeye bir engel yoktur Örneğin bir kimse Boşandıktan sonra eski eşinin kardeşiyle evlenebilir.

Türk Medeni Kanunu 129 b.3’e göre “Kayın hısımlığı meydana getirmiş olan evlilik sona ermiş olsa bile, eşlerden biri ile diğerinin üstsoyu veya altsoyu arasında,” evlenme yasaktır. Medeni Kanun 129 b.3’te düzenlenen kişiler arasında yapılan evlilik mutlak butlanla sakattır.

Türk Medeni Kanunu madde 130’a göre ise yeniden evlenmek isteyen kimse önceki evliliğinin sona erdiğini ispat etmek zorundadır. Eşlerden birinin evlenme sırasında evli bulunması hallerinde ikinci evlenme mutlak butlanla sakat olur.

Gabin yeniden evlenmek isteyen eşi bu evlenmenin feshine ilişkin belgeyi başvurusuna eklemediği sürece evlenemez.

Medeni Kanun madde 133’e göre “Akıl hastaları evlenmelerinde tıbbi sakınca bulunmadığı resmi sağlık kurulu raporu ile anlaşılmadıkça evlenemezler.” Buradaki söz konusu akıl hastalığı ayırtım gücünü ortadan kaldırmayan akıl hastalığıdır. Çünkü zaten ayırt etme gücü olmayan kişiler evlenemezler.

Kesin Olmayan Evlenme Engelleri Nelerdir?

Türk Medeni Kanunu madde 132/1’e göre “Evlilik sona ermişse, kadın, evliliğin sona ermesinden başlayarak üçyüz gün geçmedikçe evlenemez.“ Söz konusu 300 günlük süre evliliğin kocanın ölmesi ile sona ermesi halinde ölüm tarihinden boşanma ya da iptal ile sona ermişse kararın kesinleştiği andan itibaren işlemeye başlar. Bu hüküm soy bağı karışıklığını önlemek amacıyla konulmuştur.

Türk Medeni Kanunu akıl hastalığı haricindeki herhangi bir hastalığı evlenme engeli olarak düzenlememiştir. Umumi Hıfzisıhha Kanunu’nun 123. maddesinde sayılı hastalıklar kesin olmayan evlenme engelidir.

Evlenmenin Şekil Şartları Nelerdir?

Evlenmenin şekil şartları evlenme töreninden önceki şekil şartları, evlenme töreni sırasındaki şekil şartları ve törenden sonraki şekil şartları olarak incelenir.

Evlenme Töreninden Önceki Şekil Şartları Nelerdir?

Türk Medeni Kanunu madde 134’e göre “Birbiriyle evlenecek erkek ve kadın, içlerinden birinin oturduğu yer evlendirme memurluğuna birlikte başvururlar.”

Evlenecek kişilerin ayrı illerde oturması veya birinin yurt dışında bulunması halinde başvuruyu alan evlendirme memurları karşılıklı olarak birbirlerine bilgi verirler. Evlenmeye esas olan belgeleri bir dosyada birleştirilmek üzere evliliğin yapılacağı yer evlendirme memurluğuna gönderirler.

Evlenme başvurusu yazılı ya da sözlü olarak yapılabilir .Başvuru belgesine Türk Medeni Kanunu madde 136 ve Evl. Y. 20’deki belgeler eklenmelidir.

Yurt dışında evlenecek olan Türkler yönünden evlendirme memurluğu görevi o ülkedeki Türk konsolosları ve başkonsoloslarına verilmiştir.

Türk Medeni Kanunu madde 137’ye göre evlendirme memuru kendisine verilmiş olan evlenme beyannamesini ve eklerini inceler. Başvurunun usulüne uygun olarak yapılmadığı veya evleneceklerden birinin evlenmeye ehil olmadığı ya da evlenmeye yasal bir engel bulunduğu anlaşılırsa evlenme başvurusunu reddeder ve bu durum evlenecek olanlara yazılı olarak bildirilir. Evlendirme memurunun evlenme başvurusunu  reddetmesi üzerine evleneceklerden her biri mahkemeye başvurarak redde itiraz edebilir.

Evlendirme memuru evlenme için gerekli olan şartların varlığını saptarsa evlenecek olanlara bir evlenme izin belgesi verilir. Eğer 6 ay içinde evlenme gerçekleşmeyecek olursa belge hükümsüz hale gelir.

Evlenme belgesi almış olan kimseler evlenme törenini bunun için tahsil edilmiş olan her yerde yapabilir. Tarafların evlendirme memuru önünde bizzat bulunmaları gerekir.

Evlenme Töreninden Sonraki Şekil Şartları Nelerdir?

Aile cüzdanının  alınması evlenmenin geçerlilik şartı olmayıp evlenmenin yapılmış olduğuna ilişkin bir belgedir.

Evlenmenin geçerli olması dini evlenmenin yapılmış olmasına bağlı değildir. Yani yalnızca dini evlenmenin yapıldığı hallerde evlenme yoklukla sakattır.

Şekil şartları arasında evlendirme memurunun yokluğunun ve evlenecek olanların iradelerini bizzat evlendirme memuru önünde aynı anda açıklamamaları evlenmenin yokluğu sonucunu doğurur.

Ekin Hukuk Bürosu olarak alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Zeynep Öykü ÖNDER