Haksız Yapı Nedir?

Haksız yapı, bir kimsenin kendi arasında başkasının manzarasını ya da başkasının arasında kendi senin veya bir başkasının malzemesini kullanma sonucu yapılan yapıdır. Haksız yapı herhangi bir hukuksal hakka dayanmamaktadır.

Genel kaide, kendi arazisindeki bir yapıda başkasının malzemesini ya da başkasının arazisindeki yapıda kendisinin veya bir başkasının malzemesini kullanırsa bu malzeme arazinin bütünleyici parçası olur. Bu nedenle yapıda kullanılan malzemenin sahibi, malzemesinin üzerindeki hakkını yitirir.

Yapıyı Arazi Malikinin Yaptırmış Olması

Arazi maliki, haksız olarak başkasına ait malzemeyi kendi arasında yapılan kullanmışsa malzeme parçası olur ve malzemenin mülkiyeti arazi sahibine geçer.

Malzeme sahibinin üç hakkı vardır:

Malzemenin Sökülerek Geri Verilmesini İstemek

Yapı, malzeme sahibinin rızası olmaksızın yapılmış ve malzemenin sökülmesi de aşırı zarara yol açmıyorsa malzeme sahibi, malzemenin sökülüp kendisine verilmesini isteyebilir. Ancak açık ya da örtülü rıza varsa malzemenin, kendisine verilmesini istemez.

Malzemeni Karşılık Tazminat İstemek

Malzeme sahibi malzemeni sökülmesi istemde bulunmadığı veya istem hakkına sahip olmadığı taktirde arazi Malikinden bir tazminat isteme hakkına sahiptir.

Arazi maliki iyi niyetliyse malzeme sahibine ancak uygun bir tazminat vermekle yükümlüdür.

Arazinin Mülkiyetinin Kendisine Geçirmesini İstemek

Yapının değeri açıkça arazinin değerinden fazlaysa iyi niyetli taraf, uygun bir bedel karşılığında yapının arazinin tamamının veya yeterli bir kısmı mülkiyetinin malzeme sahibine verilmesini isteyebilir.

Arazinin mülkiyetine malzeme sahibine geçirebilmesi için istemde bulunan tarafın iyi niyetli olması, yapının değerin açıkça arazideyim az olması, malzemenin sökülmesi isteminin ileri sürülmemesi ve ret edilmiş olması

Yapıyı Malzeme Sahibinin Yaptırmış Olması

Haksız yapının uygulamada en çok karşılaşılan türü budur.

Arazi Malikinin Hakları

Bir kimse kendi malzemesi ile başkasının arazisine yapı yaparsa malzeme o arazinin bütünleyici parçası olur ve arazi maliki malzemenin sahibi olur.

Ancak yapı, arazi malikinin rızası olmaksızın yapılmış ve kaldırılması aşırı zarara yol açmıyorsa arazinin maliki bu yapıda kullanılan malzemenin, gideri yapıyı yaptırana ait olmak üzere sökülüp kaldırılmasını isteyebilir.

Malzemenin sökülüp kaldırılmasına rağmen arazi malikinin bu zararın varsa bu haksız eylem ve vekalet siz iş görmeye ilişkin hükümlere göre istenir.

Malzeme sahibinin arazi üzerindeki zilyetlik kötü niyetli ise o yapıyı boşaltıp geri verdiği tarihe kadar işgal tazminatı ödemek zorunda kalır. Örtülü de olsa yapının yapılmasında rıza mevcutsa o yapının kaldırılması istenemez. Yapının kaldırılması aşırı bir zarara uğratacaksa

Malzeme Sahibinin Hakları

Malzeme sahibinin tazminat istemi, taşınmaz mülkiyetinin isteme hakkının bulunmadığını veya bu hakkın malzeme sahibi tarafından kullanılmadığı ve yapının kaldırılmasını istenilmediği durumlarda söz konusu olur.

Taşınmaz mülkiyetinin kendisine geçirilmesi istemi, Yapının değeri açıkça arazinin de elinden fazlaysa iyi niyetli taraf uygun bir bedel karşılığında yapanın ve arazinin tamamının veya yeterli bir kısmının mülkiyetinin malzeme sahibine verilmesini isteyebilir.

Yapıyı Üçüncü Kişinin Yapması

Yapıyı arazi Maliki veya malzeme sahibi dışında bir üçüncü kişi yapılmış ise;

• Arazi Malikinin Hakları: Yapı, arazi Maliki’nin rızası olmaksızın yapılmış ve malzemeni kaldırılması aşırı zarara yol açmıyorsa malik, gideri yapıyı yaptırana ait olmak üzere malzemenin dökülmesini isteyebilir. Yapı malzeme sahibinin rızasıyla yapılmışsa arazi maliki malzemenin sökülüp kaldırılması giderlerini ondan isteyebilir.
• Malzeme Sahibinin Hakları: Malzemesi rızası dışında kullanılmış olan malzeme sahibi, yapı, arazi malikinin rızasıyla yapılmış ve malzemenin sökülmesi de taşkın zarara yol açmıyorsa malzemenin sökülüp geri verilmesini isteyebilir.
• Yapıyı Yaptıranın Hakları: Yapıyı yaptıran, arazi malikine karşı, onun yapıya rızası varsa vekalet, yoksa vekaletsiz iş görme hükümlerine dayanabilir.