İcra ve İflas Hukukunda Borcun Taksitlendirilmesi

Borçlu, hacizden önce veya satıştan sonra borcunu taksitle ödeyebilir. Her iki durumda da taksitlendirme, satışa engel olur.

Borcun taksitle ödenmesi, İcra ve İflas Kanunu’nun 111. maddesinde düzenlenmiştir.

İcra ve İflas Kanunu’nun 111. maddesine göre;

• “Borçlu alacaklının satış talebinden evvel borcunu muntazam taksitlerle ödemeği taahhüt eder ve birinci taksiti de derhal verirse icra muamelesi durur.
• Şukadar ki borçlunun kâfi miktar malı haczedilmiş bulunması ve her taksitin borcun dörtte biri miktarından aşağı olmaması ve nihayet aydan aya verilmesi ve müddetin üç aydan fazla olmaması şarttır.
• Borçlu ile alacaklının borcun taksitlendirilmesi için icra dairesinde yapacakları sözleşme veya sözleşmelerin devamı süresince 106 ve 150/e maddelerindeki süreler işlemez. Ancak bu sözleşme veya sözleşmelerin toplam süresinin on yılı aşması hâlinde, aştığı tarihten itibaren süreler kaldığı yerden işlemeye başlar
• Taksitlerden biri zamanında verilmezse icra muamelesi ve süreler kaldığı yerden devam eder.
• Borçlunun borcunu muntazam taksitlerle ödemeyi taahhüdü veya alacaklı ile borçlunun hacizden önce ya da hacizden sonra borcun taksitlendirilmesi için yapacakları sözleşme nedeniyle icra dairesinde düzenlenecek tutanak veya kâğıt, damga vergisinden istisnadır.”

Böylelikle, taksitle ödeme imkânı verilerek bir yandan borçlunun malvarlığının haciz ya da satış yoluyla zarara uğraması önlenmekte, bir yandan da alacaklıya alacağını elde etme kolaylığı ve güvencesi sağlanmaktadır.

Borcun Hacizden Önce Taksitle Ödenmesi

Kesinleşen bir takipte henüz haciz aşamasına geçilmemişken, alacaklı ve borçlu, borcun icra dairesine taksitle ödenmesine ilişkin anlaşma yapabilirler.

Hacizden önce taksit anlaşmasının yapılabilmesi için mutlaka alacaklının rızası gerekmektedir. Burada esas olan alacaklı ve borçlunun anlaşması olduğu için, taksitle ödemenin içeriğini ve şartlarını da onlar belirlerler. Borçlu ve alacaklarının yaptığı anlaşma bir tutanağa yazılarak bu tutanağın altı borçlu, alacaklı ve icra memuru tarafından imzalanır.

Taksitlendirme anlaşmasının yapılmasının ardından icra takibi durur ve borcun anlaşmaya uygun olarak taksitle ödenmesi süresince haciz talep edilemez.

Borçlu Taksitlendirme Anlaşmasına Aykırı Hareket Ederse Ne Olur?

Borçlu, taksitlendirme anlaşmasına aykırı hareket ederse, özellikle taksitlerden birini zamanında ödemezse, alacaklının talebi üzerine takibe devam edilerek haciz yapılabilir.

Taksitlendirme anlaşmasına aykırı davranılması durumunda alacaklı sadece ödenmeyen taksit için değil, kalan borcun tamamı için takibe devam edilmesini isteyebilmektedir.

Borçlunun taksitleri ödememesi geçerli bir mazerete dayanmıyorsa alacaklı borçlunun taahhüdü ihlal suçundan cezalandırılmasını icra mahkemesinden isteyebilir.

Borçlunun ödeme şartını ihlal halinde uygulanacak ceza İcra ve İflas Kanunu’nun 340. maddesinde düzenlenmiştir.

İcra ve İflas Kanunu’nun 340. maddesine göre; “111 inci madde mucibince veya alacaklının muvafakati ile icra dairesinde kararlaştırılan borcu ödeme şartını, makbul bir sebep olmaksızın ihlal eden borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra borçlu borcun tamamını veya o tarihe kadar icra veznesine yatırmak zorunda olduğu meblağı öderse tahliye edilir; ödemelerini tekrar keserse, hakkında tazyik hapsine yeniden karar verilir. Ancak, bir borçtan dolayı tazyik hapsinin süresi üç ayı geçemez”

Borcun Hacizden Sonra Taksitle Ödenmesi

Haczin yapılmasından sonra borçlu, icra dairesine, borcunu taksitle ödemeye ilişkin bir teklif sunabilir. Bu teklif icra müdürlüğünce şartları taşıyorsa kabul edilir.

Borçlunun taksitlendirme teklifi, İcra ve İflas Kanunu m.111’de aranan koşulları taşıyorsa alacaklının bu konudaki rızası aranmadan taksitlendirme yapılacaktır. Hacizden sonra taksitlendirme için alacaklının rızası aranmaz.

Hacizden Sonra Taksitlendirme Anlaşması İçin Aranan Şartlar Nelerdir?

Hacizden sonra taksitlendirme anlaşması için Kanunu’nun aradığı koşullar şunlardır:

• Borçlunun yeteri kadar malları haczedilmiş, ancak henüz satış istenmemiş olmalıdır.
• Taksitlendirmede her taksitin borcun dörtte birinden aşağı olmamalıdır.
• İlk taksitin derhal ödenmesi gerekmektedir.
• Kalan taksitlerin süresi en geç aydan aya verilmek suretiyle üç ayı geçmemesi gerekir.

Taksitlendirme İçin Aranan Şartlar Sağlanmıyorsa Ne Olur?

Borçlunun teklifi, Kanun’un aradığı taksitlendirme koşullarını taşımıyorsa taksit anlaşması alacaklının kabulüne bağlı olur.

Alacaklı, borçlunun teklifini kabul etmedikçe taksitlendirme anlaşması geçerli olmayacaktır. Bu durumda hacizden önce taksitlendirmeye ilişkin kurallar uygulanacaktır.

Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN