İhtiyati Haciz Ne Demek?

İhtiyati haciz, para alacaklarına ilişkin mevcut veya açılacak bir takibin sonucunun güvence altına alınması amacıyla mahkeme kararı ile borçlunun malvarlığına el konulmasını sağlayan bir geçici hukuki korumadır.

İhtiyati haciz, sadece para alacakları hakkında söz konusu olur.

Para alacağının rehinle teminat altına alınmamış olması gerekir. Rehinle teminat altına alınmış para alacakları hakkında ihtiyati haciz kararı verilemez.

İhtiyati Haciz Koşulları Nelerdir?

İhtiyati hacze konu edilecek para alacağının kural olarak vadesinin gelmiş olması gerekir. Vadesi gelmiş alacak hakkında ihtiyati haciz kararı verilebilmesi için teminat dışında kural olarak başka bir şart aranmaz.

• İhtiyati haciz isteyebilmek için alacağın para alacağı veya para olarak istenebilen bir alacak olması gerekir.
• İhtiyati haciz isteyebilmek için alacağın para alacağı veya para olarak istenebilen bir alacak olması gerekir.
• İhtiyati haciz nedenlerden birinin bulunması lazım.
• İhtiyati haciz kararı verilebilmesi için mahkemenin alacağın varlığı yönünde kanı edinmiş olması yeterlidir.

Vadesi Gelmemiş Alacaklar Hakkında İhtiyati Haciz

Vadesi gelmemiş para alacakları hakkında ihtiyati haciz sadece aşağıdaki durumlarda istenebilir:

• Borçlunun belirli bir yerleşim yerinin olmaması,
• Borçlunun taahhütlerden kurtulmak için mallarını gizlemeye veya kaçırmaya hazırlanması,
• Borçlunun taahhütlerden kurtulmak için kendisinin kaçmaya hazırlanması veya kaçması,
• Borçlunun taahhütlerden kurtulmak için alacaklının hakkını ihlâl eden hileli işlemler yapması.

İhtiyati Haciz Kararı Nasıl Alınır?

Alacaklı, para alacağına ilişkin olarak genel mahkemelere müracaat ederek ihtiyati haciz talep edebilir.

İhtiyati haciz kararı icra mahkemeleri tarafından değil, genel mahkemeler tarafından verilir. Yetkili mahkeme ise genel haciz yolundaki yetki kurallarına göre belirlenir

Mahkeme, ihtiyati haciz kararını aleyhine ihtiyati haciz talep edilen borçluyu dinlemeden de verebilir. Mahkeme, ihtiyati haciz talebini basit yargılama usulüne göre inceler.

Alacaklı, alacağı ve gerektiğinde haciz sebepleri hakkında mahkemeye kanaat getirecek deliller göstermek zorundadır. Burada tam ispat şartı aranmamış, mahkemede yeterli kanaat uyandıracak şekilde yaklaşık ispat şartı aranmıştır.

İhtiyati haciz isteminin reddi karan gerekçeli olarak verilir ve bu karara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. İhtiyati haciz isteminin kabulü kararı borçlunun yüzüne karşı verilmişse bu karara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. İhtiyati haciz isteminin kabulü karan borçlunun yokluğunda verilmişse bu karara karşı öncelikle itiraz yoluna başvurulabilir.

İhtiyati Haciz Kararının İcra Edilmesi

Alacaklı, ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren on gün içinde kararı veren mahkemenin yargı çevresindeki icra dairesinden kararın icra edilmesi istemek zorundadır. Aksi halde ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar.

İhtiyati haciz kararı genel haciz hükümlerine göre yerine getirilir.

Haczi icra eden memur bir tutanak düzenler. Bu tutanakta haczedilen şeyler ve kıymetleri gösterilir. İcra dairesi, ihtiyati haciz tutanağının birer suretini üç gün içinde haciz sırasında hazır bulunmayan alacaklı ile borçluya ve gerektiğinde üçüncü kişiye tebliğ etmelidir.

İhtiyati Haciz Tamamlayan Merasim Ne Demek?

Dava açılmadan veya icra takibine başlanmadan önce ihtiyati haciz yaptırmış olan alacaklı; haczin uygulanmasından, haciz yokluğunda yapılmışsa haciz tutanağının kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde takip talebinde bulunmaya veya dava açmaya mecburdur.

İcra takibi başlatıldıktan sonra borçlu ödeme emrine itiraz etmezse ihtiyati haciz kesinleşir. Borçlu ödeme emrine itiraz ederse bu itiraz hemen alacaklıya tebliğ edilir. Alacaklı, tebliğ tarihinden itibaren yedi gün içinde icra mahkemesinden itirazın kaldırılmasını veya genel mahkemelerden itirazın iptalini istemek zorundadır.

İcra mahkemesi, itirazın kaldırılması talebini reddederse alacaklı, kararın tefhim veya tebliği tarihinden itibaren yedi gün içinde dava açmalıdır.

Alacaklı;

• Bu süreleri geçirirse,
• Davasından ya da takip talebinden vazgeçerse,
• Takip talebi yasal sürelerin geçmesiyle düşerse,
• Dava dosyası işlemden kaldırılıp da bir ay içinde dava yenilenmezse,
• Davasında haksız çıkarsa ihtiyati haciz hükümsüz kalır ve ilgililer isterse gereken yerlere bildirilir.

İhtiyati Haciz Ne Zaman Kesin Hacze Dönüşür?

Genel haciz yoluyla takipte borçlu ödeme emrine süresi içerisinde itiraz etmez ya da dava veya takipler sonunda itirazı kaldırılır veya mahkemece iptal edilirse ihtiyati haciz kendiliğinden kesin hacze dönüşür ve hacizli malların satışı istenebilir.

Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte itiraz icrayı durdurmayacağından, ödeme emrinin tebliğinden sonra on günlük ödeme süresinin geçmesiyle ihtiyati haciz kendiliğinden kesin hacze dönüşür.

İhtiyati Haciz Kararı Nasıl Kaldırılır?

İhtiyati haciz kararı, itiraz ve teminat gösterme olmak üzere iki biçimde kaldırılabilir.

İhtiyati Haciz Kararına İtiraz

İhtiyati hacze karşı borçlu veya menfaati ihlal edilen üçüncü kişiler itiraz edebilir. İtiraz, mahkemenin yetkisine, ihtiyati haciz nedenlerine ve teminata ilişkin olabilir.

İtiraz nedenleri aşağıda sayılmıştır:

• Alacağın muaccel olmadığı itirazı,
• Aynı borç için ikinci kez ihtiyati haciz kararı verildiği itirazı,
• Alacağın rehinle teminat altına alındığı itirazı,
• Mahkemenin yetkisiz olduğu itirazı,
• Teminatın yetersiz olduğu itirazı.

İhtiyati hacizde, ihtiyati hacze karar verilirken borçlu dinlenmemişse bu karara karşı ona itiraz olanağı tanınmıştır. Borçlu dinlenerek ihtiyati haciz kararı verilmişse daha sonra ihtiyati hacze itiraz edemez.

İhtiyati Hacze İtiraz Süresi Ne Kadardır?

İhtiyati haciz kararına karşı yedi gün içinde itiraz edilebilir. Yedi günlük süre hak düşürücü niteliktedir.

Bu süre, ihtiyati haciz kararı borçlu huzurdayken icra edilmişse haczin uygulandığı, borçlunun yokluğunda yapılan ihtiyati hacizlerde ise haciz tutanağının borçluya tebliği tarihinden itibaren işlemeye başlar.

İhtiyati Hacze İtiraz Nasıl İncelenir?

Mahkeme, itiraz üzerine tarafları duruşmaya çağırır. Tarafların mazeretsiz olarak duruşmaya gelmemesi durumunda mahkeme, dosyanın işlemden kaldırılmasına karar veremez; taraflar gelmese de dosya üzerinden yaptığı inceleme sonunda itirazı kabul veya reddeder.

Teminat Karşılığı İhtiyati Haczin Kaldırılması

Borçlunun ihtiyati haczin kaldırılmasını isteyebilmesi için yasada sınırlı olarak sayılan teminatlardan birini göstermesi gerekir.

İhtiyati haczin kaldırılmasını sağlayabilecek teminat türleri şunlardır:

• Para,
• Mahkemece kabul edilecek rehin veya esham ya da tahvilat depo etmek,
• Taşınmaz rehni,
• Geçerli bir banka kefaleti.

İhtiyati Hacizden Kaynaklanan Tazminat Davası

Haksız bir ihtiyati hacizden zarar gören borçlu ve üçüncü kişiler bu zararlarını ihtiyati haciz koyduran alacaklıya karşı tazminat davası açarak giderebilirler.

Haksız ihtiyati haciz dolayısıyla açılan tazminat davasında, alacaklının kusursuz sorumluluğu söz konusudur. Bu nedenle alacaklının tazminata mahkûm edilebilmesi için kusurlu olması gerekmez.

Davada tazminata hükmedebilmenin koşulları şunlardır:

• Borçlunun malları için alınan ihtiyati haciz karan yerine getirilmelidir.
• İhtiyati haciz koyduran alacaklı haksız çıkmış olmalıdır.
• Borçluya da üçüncü kişi haksız ihtiyati hacizden dolayı zarar görmelidir.
• Zarar ile haksız ihtiyati haciz arasında uygun nedensellik bağı olmalıdır.

Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN