İnternetten Yapılan Hakaret Suçları Ve Cezaları Neler?
Hakaret Suçu Nedir?
Hakaret suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’muzun 125.maddesinde şerefe karşı suçlar başlığı altında şu şekilde düzenlenmiştir:
|
Suçla Korunan Hukuksal Değer (Suçun Hukuki Konusu)
Hakaret suçu ile korunan hukuksal değer bireylerin şeref ve sosyal saygınlıklarıdır. Şeref hakkı iç ve dış şeref olmak üzere ikiye ayrılır. İç şeref bireyin kendisine şerefli bir kişi olduğuna dair biçtiği değeri; dış şeref ise bireye diğer kişilerin verdiği değer ve saygıyı ifade etmektedir.
Suçun Unsurları
SUÇUN MADDİ UNSURLARI
- Fail
Hakaret suçunda suçun faili bakımından herhangi bir özellik yoktur; herkes bu suçun faili olabilir.
- Mağdur
Hakaret suçunda mağdurun sıfatının önemi yoktur; yaşayan herkes bu suçun mağduru olabilir.
Mağdurun algılama ya da isnat yeteneğinin olup olmaması önemli değildir. Hakaret suçu tehlike suçu olduğu için kişinin şeref ve saygınlığının gerçek anlamda zarar görmüş olması gerekmez, kişinin şeref ve saygınlığının nesnel olarak zarar görme tehlikesi olması yeterlidir.
Ölmüş kişiler hakaret suçunun mağduru olamaz ancak TCK m.130’ da düzenlenmiş olan ölünün hatırasına hakaret suçu işlenebilir.
| TÜRK CEZA KANUNU MADDE 130
Kişinin hatırasına hakaret (1) Bir kimsenin öldükten sonra hatırasına en az üç kişiyle ihtilat ederek hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Ceza, hakaretin alenen işlenmesi halinde, altıda biri oranında artırılır. (2) Bir ölünün kısmen veya tamamen ceset veya kemiklerini alan veya ceset veya kemikler hakkında tahkir edici fiillerde bulunan kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. |
Hakaret suçunda mağdurun belirli ya da belirlenebilir olması gerekmektedir.
- Eylem
Hakaret suçu seçimlik hareketli bir suçtur. Suçun meydana gelebilmesi için işlenen fiilin bir kimsenin onur ve saygınlığını rencide edecek nitelikte olması gerekmektedir. Suçun seçimlik hareketleri somut bir fiil veya olgu isnad etme veya sövme şeklindedir. Hakaret suçu seçimlik hareketlerin yanı sıra huzurda ya da gıyapta hakaret şeklinde işlenmesi de mümkündür.
- Somut bir fiil veya olgu isnad etmek:
- Somut bir fiil veya olgu isnad edilebilmesi için geçmişte yaşanmış bir olay olması gerekmektedir.
- Somut bir fiil veya olgu isnadının doğru olup olmadığı ispatlanabilir. Somut fiil veya olgu isnadının suç oluşturabilmesi için nesnel anlamda bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığını rencide edecek nitelikte olması gereklidir. Mağdurun algılayabilmesi ya da etkilenmesi önemli değildir; somut bir fiil veya olgu isnad edildiği takdirde suç işlenmiş olur.
- Bir kişinin geçmişte işlemiş olduğu ve mahkeme kararıyla suç oluşturduğuna karar verilmiş olan bir fiilden bahsederek de hakaret suçu oluşabilir.
- Somut fiil veya olgu isnadının bir suç teşkil etmesi zorunlu değildir.
- Somut fiil veya olgu isnadı mağdurla ilişkili olmalıdır.
- Somut bir fiil veya olgu isnadı ile mağdur dışındaki başka kişilerin de şeref ve saygınlığı rencide ediliyorsa o başkası için dolayısıyla hakaret suçu olmuş olur.
- Sövmek:
- Soyut bir değer yargısını içeren sözler sövme fiilini oluşturabilir.
- Sövmenin hakaret suçunu oluşturabilmesi için söylenen sözlerin kişiyi rencide edecek nitelikte olması yeterlidir; kişinin gerçekten küçük düşmüş ya da rencide olmuş olması gerekmez.
- Yargıtay’ın bazı kararlarına göre beddua etmek hakaret suçunu oluştururken bazı kararlarında hakaret olarak kabul edilmemiştir. Bu nedenle somut olaya göre karar verilmelidir.
- Küfür, sövme şeklindeki hakaret suçunu oluşturur.
- Huzurda hakaret:
- Huzurda hakaret suçu somut bir fiil veya olgu isnadı ya da sövme şeklinde işlenebilir.
- Huzurda hakaret suçunun işlenebilmesi için mağdurun söz konusu fiili herhangi bir aracı olmadan doğrudan işitmesi veya görmesi gerekmektedir. Mağdurla failin yüz yüze gelmeleri gerekmez.
- Görüntü veya ses ileten teknolojik iletişim araçlarının fail ve mağdur arasında karşılıklı olarak kullanılması halinde işlenen hakaret suçu huzurda hakaret kabul edilir. Mektup, telefon, faks gibi araçlarla yapılan hakaret huzurda hakaret olarak cezalandırılır.
- Huzurda hakaret suçu kapalı bir yerde işlenebileceği gibi topluma açık bir alanda da işlenebilir. Aleniyet daha ağır ceza gerektiren hallerdendir.
- Gıyapta hakaret:
- Bir kişiye hazır bulunmadığı bir ortamda ya da doğrudan öğrenemeyeceği bir şekilde hakaret edilmişse bu gıyapta hakaret olur.
- Gıyapta hakaret suçunun cezalandırılabilmesi için üç kişiyle ihtilat halinde işlenmesi gerekmektedir. Hukuki anlamda ihtilat, suçun başkaları tarafından görülüp işitilecek biçimde işlenmesidir. İhtilat edilen kişilerin fiilin aşağılayıcı anlamını algılayabilmeleri gereklidir. Ayrıca ihtilat edilen kişi sayısı belirlenirken failin kaç kişiyle ihtilat etmek istediği tespit edilmelidir.
- Netice
Hakaret suçu, sırf hareket (şekli/ani/neticesi harekete bitişik) suçudur. Söz ve davranışların onur ve saygınlığı rencide edecek nitelikte olması yeterli olup gerçekten rencide edip etmediği önemli değildir. Bu nedenle soyut tehlike suçudur. Ani suç olduğu için de kesintisiz suç şeklinde işlenmesi mümkün değildir.
- Suçun Maddi Konusu
Suçun maddi konusu, hakaret oluşturan eylemlerin muhatabı olan kişidir.
- Suça Etki Eden Nedenler
- Daha ağır cezayı gerektiren nitelikli haller:
- Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenmesi
- Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı işlenmesi
- Kişinin mensup olduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle işlenmesi
- Hakaretin alenen işlenmesi
- Daha az cezayı gerektiren nitelikli haller:
- Hakaret suçunun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi
- Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi
- Şahsi cezasızlık sebepleri – Cezayı kaldıran haller:
- İspat hakkının kullanılması
Türk Ceza Kanunu’na göre isnadın ispatı; isnadın suç teşkil etmesi, isnat edilen fiilin doğru olup olmadığının anlaşılmasında kamu yararının bulunması veya şikayetçinin ispata razı olması hallerinde mümkündür.
- Suçun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi
- Suçun kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi
- Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi
Tahkirler karşılıklı olmalı ve aralarında illiyet bağı bulunmalıdır.
|
- SUÇUN MANEVİ UNSURU
Suçun meydana gelmesi için genel kast yeterlidir.
- SUÇUN HUKUKA AYKIRILIK UNSURU
- Hukuka Uygunluk Nedenleri
- Meşru savunma:
- Hakaret suçunun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
- Kasten yaralamaya tepki olarak işlenen hakaret suçunda kişiye ceza verilmez.
- Kanun hükmünü icra:
- Görevin ifası bu kapsamda değerlendirilebilir.
- Hakkın kullanılması:
- İhbar ve şikayet hakkı:
- İhbar ve şikayet yetkili organa yapılmalı,
- Gerçek olmalı ve
- İhbar ve şikayet ile olay arasında bağ olmalıdır.
- Haber verme hakkı:
- Haberin gerçek olması,
- Güncel olması,
- Kamu yararının olması,
- Haber ile işlenen suç arasında nedensellik bağı olması ve
- Ölçülü olması gereklidir.
- Eleştiri hakkı:
- Haber veya olayın gerçek olması,
- Güncel olması,
- Kamusal ilgi ve faydanın bulunması,
- Haber ile işlenen suç arasında illiyet bağının bulunması ve
- Ölçülü olması gereklidir.
- Disiplin ve terbiye hakkı
- İddia ve savunmanın dokunulmazlığı hakkı
- İlgilinin rızası
- Kusurluluğu Kaldıran Haller
- Cebir ve tehdit
C. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
- TEŞEBBÜS
Hakaret suçu neticesi harekete bitişik suç olduğu için kural olarak teşebbüs mümkün değildir.
Huzurda işlenen hakaret suçunda eğer hareket kısımlara bölünebiliyorsa teşebbüs mümkün olabilir.
Gıyapta hakaret suçu kural olarak teşebbüse elverişli değildir ancak üçüncü kişinin harici bir nedenle duymaması veya görmemesi halinde ihtilat teşebbüs aşamasında kalabilir.
- İŞTİRAK
Hakaret suçunda iştirak özellik arz etmez. İştirakin tüm halleri görülebilir.
- İÇTİMA
Hakaret suçunda içtima ile ilgili genel kurallar geçerlidir.
- Bileşik Suç
Hakaret suçu, başka bir suçun kurucu ya da cezayı artırıcı unsuru olmadığı için, hakaret suçunda bileşik suç söz konusu olmaz.
- Zincirleme Suç
Hakaret suçunun zincirleme suç şeklinde işlenmesi mümkündür.
- Fikri İçtima
Hakaret oluşturan hareket, hem hakaret hem de başka bir suç oluşturuyorsa fikri içtima vardır.
D. MUHAKEME ŞARTLARI
Kural olarak hakaret suçunun takibi şikayete bağlıdır ancak kamu görevlisine karşı görevi nedeniyle işlenen hakaret suçunda soruşturma ve kovuşturma re’sen yapılır.
Kamu görevlisine karşı işlenen hakaret suçu ile cumhurbaşkanına hakaret suçu dışındaki hakaret suçları uzlaştırmaya tabidir.
Hakaret suçları nedeniyle yapılan yargılamalarda görevli mahkeme asliye ceza mahkemeleridir.
|
CUMHURBAŞKANINA HAKARET SUÇU
|
ATATÜRK’ÜN HATIRASINA HAKARET SUÇU
|
İnternetten Yapılan Hakaret Suçları
Günümüz dünyasında teknolojik gelişmelerin etkisiyle internet hayatımızda büyük bir yere sahiptir. İnternet sayesinde tüm dünya ile iletişim kurulabilmekte, dünyanın her yerinden bilgi edinilebilmektedir. İnternet yaygın kullanımı ile bazen bir suç aracı bazen de suçu ispatta delil konumundadır.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’muzda hakaret suçunun internet vasıtasıyla işlenmesi hususunda açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak 125.maddenin 2.fıkrasında “..Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde..” ifadesinin interneti de içine aldığı sonucuna yorum yoluyla ulaşılabilir. TCK m.125/2 kapsamında ileti olarak kabul edilen iletişim araçları:
- Mektup,
- E-mail,
- Whatsapp mesajları, Whatsapp gruplarına gönderilen mesajlar,
- SMS,
- Telefon konuşmaları,
- İnstagram, Twitter, Facebook vb. sosyal medya hesaplarından DM (Direct Message) yoluyla mesajlaşma.
İleti yoluyla işlenen hakaret suçu huzurda ya da gıyapta hakaret sayılabilir. Huzurda hakaret olabilmesi için iletiyi gönderen kişinin fiili icra ederken mağduru hedef alması veya mağdurun fiilini öğrenmesini istemesi gerekmektedir. Örneğin whatsapp mesajı şeklinde işlenen hakaret suçunda mesajı gönderen kişi doğrudan mağdurun numarasına mesaj atmışsa huzurda hakaret suçu işlenmiş olur. Eğer mesaj atan kişi hakaret içerikli iletisini mağdurun olmadığı bir whatsapp grubunda paylaşırsa huzurda hakaret suçu oluşmaz ancak en az üç kişi ile ihtilat varsa gıyapta hakaret suçu oluşabilir.
İleti yoluyla işlenen hakaret suçunun cezası TCK m.125/1’e göre üç aydan iki yıla kadar hapis ya da adli para cezasıdır.
Günümüzde hakaret suçlarının büyük bir kısmı, internet kullanımının yaygınlaşmasıyla, internet (sosyal medya) aracılığı ile işlenmektedir. Facebook, Instagram, Twitter, Snapchat vb. internet platformlarında doğrudan mağdurun hedef alındığı hakaret içerikli gönderiler (paylaşımlar) ile hakaret suçu işlenmiş olur.
|
Sosyal paylaşım sitesinde hesabı herkese açık olan kişinin hakaret içerikli paylaşımları hakaret suçunun aleni olarak işlenmesine örnektir ancak paylaşımın yapıldığı hesap herkese açık değilse aleniyet oluşmaz. Hakaret suçunun alenen işlenmesi halinde verilecek ceza altıda bir oranında artırılır. Ayrıca daha önce paylaşılmış olan hakaret içerikli iletiyi kendi rızası ile paylaşan kişi de hakaret suçunu işlemiş olur.
|
Sosyal paylaşım sitelerinde daha önce paylaşılmış olan hakaret içerikli gönderinin beğenilmesi, internette paylaşılıp veya başkalarına aktarılmadığı takdirde hakaret suçunu oluşturmaz.
|
Atatürk’ün hatırasına hakaret suçu da diğer hakaret suçları gibi internet vasıtayla da işlenebilmektedir. Herkese açık sosyal medya hesabından yapılan Atatürk’e ve hatırasına hakaret içeren paylaşımlarda aleniyet unsuru vardır.
|
Sonuç Olarak
Günümüz dünyasında teknolojik gelişmelerin etkisiyle internet hayatımızda büyük öneme sahiptir. İnternetin yaygın kullanımı ile bazen bir suç aracı bazen de suçu ispatta delil konumundadır. Bu gibi durumlarda yasal haklarınızı iyi bilmeniz yada hukuki haklarınızı savunabilecek hukuk büroları veya bilişim / siber hukuku avukatlarından destek almanız neyi, nasıl yapmanız gerektiği konusunda yardımcı olacaktır.
