Kamu Hukuku

Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat

Koruma tedbirleri, temel hak ve özgürlükleri doğrudan etkilediği için sıkı kurallara bağlanmıştır.

Anayasa’ya göre, yasal esaslar dışında kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı ihlal edilen, herhangi haksız bir işleme tabi tutulan kişilerin uğradıkları zarar, tazminat hukukunun genel ilkelerine göre devlet tarafından ödenir.

Ceza Muhakemesi Kanunu’nda, koruma tedbirleri nedeniyle tazminat istemleri;

  • Yakalama,
  • Gözaltına alma,
  • Tutuklama,
  • Arama,
  • Elkoyma tedbirleriyle sınırlı olarak kabul edilmiştir.

Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat  Koşuları Nelerdir?

Koruma tedbirleri nedeniyle tazminat isteminin koşulları şunlardır:

  • Karar veya hükümlerin kesinleştiğinin ilgi!isine tebliğinden itibaren üç ay içinde tazminat isteminde bulunulmalıdır.
  • Tazminat sisteminde bulunan kişinin dilekçesine, açık kimlik ve adresini, zarara uğradığı işlemin ve zararın nitelik ve niceliğini kaydetmesi ve bunların belgelerini eklemesi gerekir.
  • İlgilinin istemde bulunmaya hakkı olmalıdır.

Kimler Tazminat İsteme Hakkında Bulunabilir?

Kimlerin tazminat isteme hakkı bulunduğu aşağıda sayılmıştır:

  • Kanunlarda belirtilen koşullar dışında yakalanan, tutuklanan veya tutukluluğunun devamına karar verilen,
  • Yasal gözaltı süresi içinde hakim önüne çıkarılamayan,
  • Yasal hakları hatırlatılmadan veya hatırlatılan haklarından yararlandırılma isteği yerine getirilmeden tutuklanan.
  • Yasaya uygun olarak tutuklandığı hâlde makul sürede yargılama mercii huzuruna çıkarılmayan ve bu süre içinde hakkında hüküm verilmeyen,
  • Yasaya uygun olarak yakalandıktan veya tutuklandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlarına karar verilen,
  • Mahkûm olup da gözaltı ve tutuklulukta geçirdiği süreleri, hükümlülük sürelerinden fazla olan veya işlediği suç için yasada öngörülen cezanın yalnızca para cezası olması nedeniyle zorunlu olarak bu cezayla cezalandırılan,
  • Yakalama veya tutuklama nedenleri ve haklarındaki suçlamalar kendilerine, yazıyla veya bunun hemen olanaklı bulunmadığı durumlarda sözle açıklanmayan.
  • Yakalanmaları veya tutuklanmaları yakınlarına bildirilmeyen, hakkındaki arama kararı ölçüsüz bir şekilde gerçekleştirilen.
  • Eşyasına veya diğer mal varlığı değerlerine, koşulları oluşmadığı halde el konulan veya korunması için gerekli tedbirler alınmayan ya da eşyası veya diğer mal varlığı değerleri amaç dışı kullanılan veya zamanında geri verilmeyen,
  • Yakalama veya tutuklama işlemine karsı Yasada öngörülen başvuru olanaklarından yararlandınImayan.

Kimler Tazminat İsteme Hakkında Bulunabilir?

Hangi Zararlar Karşılanır?

Tazminat istemi yalnızca maddi zararları kapsamaz. Maddi ve manevi her türlü zarar bu kapsamdadır.

Kanuna uygun olarak yakalandıktan veya tutuklandıktan sonra haklarında kovuşturmaya yer olmadığına veya beraatlarına karar verilenler ile mahkûm olup da gözaltı ve tutuklulukta geçirdiği süreleri, hükümlülük sürelerinden fazla olan veya islediği suç için yasada öngörülen cezanın yalnızca para cezası olması nedeniyle zorunlu olarak bu cezayla cezalandırılanlar hakkında kararları veren merciler, ilgiliye tazminat hakları bulunduğunu bildirirler ve bu husus verilen karara geçirilir.

Kimler Tazminat İsteyemezler?

Kanuna uygun olarak yakalanan veya tutuklanan aşağıdaki kişiler tazminat isteyemezler:

  • Tazminata hak kazanmadığı hâlde, sonradan yürürlüğe giren ve lehte düzenlemeler getiren yasa gereği, durumları tazminat istemeye uygun hâle dönüşenler,
  • Genel veya özel af, şikâyetten vazgeçme, uzlaştırma gibi nedenlerle hakkında kovuşturmaya yer olmadığına veya davanın düşmesine karar verilen veya kamu davası geçici olarak durdurulan veya kamu davası ertelenen veya düşürülenler,
  • Kusur yeteneğinin bulunmaması nedeniyle hakkında ceza verilmesine yer olmadığına karar verilenler,
  • Adli makamlar huzurunda gerçek dışı beyanla suç işlediğini veya suça katıldığını bildirerek gözaltına alınmasına veya tutuklanmasına neden olanlar.

Usul

İstem, zarara uğrayanın oturduğu yer ağır ceza mahkemesinde ve eğer o yer ağır ceza mahkemesi tazminat konusu işlemle ilişkili ise ve aynı yerde başka bir ağır ceza dairesi yoksa en yakın yer ağır ceza mahkemesinde karara bağlanır.

Mahkeme, kararını duruşmalı olarak verir. İstemde bulunan ile hazine temsilcisi, açıklamalı çağrı kâğıdı tebliğine rağmen gelmezlerse, yokluklarında karar verilir.

İstemin ve ispat belgelerinin değerlendirilmesinde ve tazminat hukukunun genel ilkelerine göre verilecek tazminat miktarının saptanmasında mahkeme gerekli gördüğü her türlü araştırmayı yapmaya veya yargıçlarından birine yaptırmaya yetkilidir.

Karara karşı, istemde bulunan, Cumhuriyet savcısı veya Hazine temsilcisi, istinaf yoluna başvurabilir; inceleme öncelikle ve ivedilikle yapılır.

Tazminatın Geri Alınması

Bazı durumlarda ödenen tazminatın geri alınması söz konusu olur:

  • Kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin kararı sonradan kaldırılarak, hakkında kamu davası açılan ve mahkûm edilenlerle,
  • Yargılamanın aleyhte yenilenmesiyle beraat kararı kaldırılıp mahkûm edilenlere

ödenmiş tazminatların mahkûmiyet süresine ilişkin kısmı, cumhuriyet savcısının yazılı istemi ile aynı mahkemeden alınacak kararla kamu alacaklarının tahsiline ilişkin mevzuat hükümleri uygulanarak geri alınır. Bu karara itiraz edilebilir.

Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu