Ticaret Unvanı Nedir ?

Ticaret unvanı, tacirlerin ticaret alanında işletmeleriyle ilgili işlemleri yaparken kullandığı devredilebilen, ekonomik değeri olan addır. Ticaret unvanı, taciri hedef alır ve bir taciri diğer bir tacirden ayırt etmeye yarar. Her tacir, ticari işletmesine ilişkin işlemleri ticaret unvanı altında yapmak ve işletmesiyle ilgili senetlerle diğer belgeleri bu unvan altında imzalamak zorundadır.

Tacirler işletmelerini ve kanuna uygun olarak seçtikleri unvanlarını 15 gün içinde işletme merkezinin bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve ilan ettirmeye mecburdur.

Merkezleri Türkiye dışında bulunan ticari işletmelerin Türkiye’deki şubeleri, Kendi ülkelerinin kanunlarının ticaret unvanına ilişkin hükümleri saklı kalmak üzere yerli ticari işletmeler gibi tescil olunur. Bu şubeler için yerleşim yeri Türkiye’de bulunan tam yetkili bir ticari temsilci atanır. Ticari işletmenin birden çok şubesi varsa ilk şubenin tescilinden sonra açılacak şubeler yerli ticari işletmelerin şubeleri gibi tescil olunur (TTK m. 40/4).

Ticaret Unvanın Oluşturulması

Ticaret unvanı oluşturulurken şu aşamalardan geçilir:

“Çekirdek”, Anlamı ve Oluşturulması

Ticaret unvanında olmazsa olmaz bir çekirdek kısmı vardır. Bu çekirdek kısım her ticaret unvanında zorunludur ve her ticaret unvanında değişiktir.

Gerçek Kişi Tacirler ve Adi Şirket

Gerçek kişi tacirlerde ticaret unvanının zorunlu kısmı (çekirdek) tacirin kısaltmadan yazılacak ad ve soyadından oluşur. Bu tacir kuşkusuz -ek almanın zorunlu olduğu haller dışında- isteğe bağlı olarak ek de alabilecektir. Örneğin ismi Esat Yılmaz ise ticaret unvanı da “Esat Yılmaz” olacaktır. Bu çekirdek kısma ek de konulabilir.

Adi şirket sözleşmesi çerçevesinde bir ticari işletme işletiliyorsa tüm (gerçek kişi) ortaklar tacir sayılır (TTK m. 12/1). Bu durumda hepsinin ayrı ayrı ticaret unvanı olması gerektiği; bunun dışında adi şirketin ticaret unvanında birden fazla ortağın ad-soyadı, adi şirket ibaresiyle birlikte yer alabileceği savunulmaktadır.

Tüzel Kişi Tacirler

Tüzel kişi tacirlerin (kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketler) ticaret unvanları ya “kişi” ya da “konu” unvan olacaktır.

Kişi Unvan

Kişi unvandan kasıt, ticaret unvanının çekirdek kısmında mutlaka ortakların adının bulunmasıdır. Kollektif ve komandit şirketler kişi unvanlı şirketlerdendir.

Kollektif şirketin ticaret unvanı, bütün ortakların veya ortaklardan en az birinin kısaltmadan yazılacak adı ve soyadı ve şirketi ve türünü gösterecek bir ibareyi içerir.

Komandit şirkette de aynı esas geçerlidir. Ancak burada komandite ortak veya ortakların ismi yer almalıdır. Komanditerin adının veya komanditer tüzel kişiyse onun unvanının şirket unvanında bulunması yasaktır.

Konu Unvanı

Konu unvanından kasıt, ticaret unvanının zorunlu unsurları arasında şirketin işletme konusunun mutlaka yer almasıdır. Bu unvanlarda şirketin ortaklarının adının yazılması zorunlu değildir. Yazılsa bile bu ancak “ek” olabilir. Anonim, limited şirketler ile kooperatifler bu gruba dahildir.

Limited ve Anonim Şirket ile kooperatifler işletme konusu gösterilmek ve ticaret unvanlarını serbestçe seçebilir.

“Topal Ahmet A.Ş.” İşletme konusu yer almadığı için TTK’ye uygun bir unvan değildir.

Aynı esas limited şirketler için de geçerlidir. “Aksoylar Limited Şirketi”, TTK’ye uygun bir unvan değildir, zira işletme konusu yer almamaktadır. “Aksoylar Maden Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi” TTK’ye uygundur. Bu örnekte “Aksoylar” ek; “Maden Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi” ise tamamıyla çekirdektir.

Anonim ve limited şirketin ticaret unvanlarında işletme konusunu gösteren ibarelerde kısaltma yapılamaz.

Tacir Sayılan Diğer Tüzel Kişiler ve Donatma İştiraki

Ticari işletmeye sahip olan dernek, vakıf ve tüzel kişilerin ticaret unvanları adlarının aynıdır (TTK m.44/1).

Donatma iştirakinin ticaret unvanı, müşterek donatanlardan en az birinin ad ve soyadını veya deniz ticaretinde kullanılan geminin adını içerir. Soyadları ve gemi adı kısaltılamaz (TTK m. 44/2).

“Ek”, Anlamı ve Oluşturulması

Her ticaret unvanına, işletmenin niteliğini gösteren veya unvanda belirtilen kimselerin kimliklerini belirten yahut hayali adlardan ibaret olan ekler yapılabilir (TTK m. 46/1). Ancak bu eklerin tacirin kimliği ve işletmenin genişlik ve önemi veya mali durumu hakkında üçüncü kişilerde yanlış bir izlenimin meydana gelmesine meydan verecek nitelikte veya gerçeğe yahut kamu düzenine aykırı olmaması gerekir.

(Türk), (Türkiye), (Cumhuriyet) ve (Milli) kelimeleri bir ticaret unvanına ancak Cumhurbaşkanı kararı ile konulabilir. Diyanet İşleri Başkanlığı ve Başkanlığın izin verdiği vakıf, kurum ve kuruluşlar dışında, “diyanet” sözcüğü isim, unvan ve marka olarak kullanılamaz.

Ticaret Unvanının Devamlılığı

Ticari işletme sahibinin veya bir ortağın ticaret unvanına dahil bulunun adının kanunen değişmesi veya yetkili makamlar tarafından değiştirilmesi durumunda unvanın aynen kalabileceği öngörülmüştür. İstenirse yeni isimle de faaliyette bulunulabilir.

Kollektif, komandit şirkete veya donatma iştirakine yeni ortakların girmesi halinde ticaret unvanı değiştirilmeksizin yine olduğu gibi kalabilir (TTK m.47/2). Buna karşılık bu şirketlerden birinin ticaret unvanında adı bulunan bir ortak ölürse ve mirasçıları onun yerine geçerek şirketin devamını kabul ederse veya şirkete girmemekle birlikte bu konuda yazılı olarak izin verirse şirket unvanı olduğu gibi kalabilir.

Unvanda yukarıdaki durumlardan biri gerçekleştiği için unvanın değiştirilmesi gerekirse gerekli değişikliklerin de yapılarak tescil ve ilan edilmesi gerekir (TTK m. 31/1, 32, 33).

Şubelerin Unvanı

Her şube, kendi merkezinin ticaret unvanını şube olduğunu belirterek kullanmak zorunda olup, bağımsız bir unvan kullanamaz.

Ticaret Unvanının Devri

Ticari işletme devredildiğinde aksi sözleşmede kararlaştırılmamışsa unvan da kapsama girer; ancak unvan tek başına devredilemez. Devir hâlinde devralan, unvanı aynen kullanma hakkına sahiptir.

Ticaret Unvanının Korunması

Tescil edilmiş bir ticaret unvanının aynısının tescil edilmesi veya kullanılması TTK’ye aykırıdır.

Tüm tacirlerin unvanları, tüm Türkiye çapında korunur. Ancak bu tescilli unvanlar için geçerlidir. Tescilsiz unvanlar ancak haksız rekabet hükümlerine göre korunabilir.

İşletme Adı

İşletme adı, ticaret unvanından farklı olarak taciri değil, işletmeyi hedef alan ve bir işletmeyi diğer işletmelerden ayıran addır. TTK’de “işletme sahibiyle ilgili olmaksızın doğrudan doğruya işletmeyi tanıtmak ve benzer işletmelerden de ayırt etmek için kullanılan ad” olduğu belirtilmiş ve bunun kullanılması durumunda sahiplerince tescil ettirilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Örneğin “Ekinoks Et ve Gıda İşletmeleri A.Ş.” ticaret unvanlı tacir, “Hosta Piknik” işletme adıyla faaliyet göstermekte ve piyasada bu adla tanınmaktadır.

Kamu düzenine aykırı olmamak ve iltibas yaratmamak kaydıyla, işletme adı istenildiği gibi oluşturulabilir.

İşletme adı kullanılması tacir veya esnaf açısından zorunluluk değildir. İşletme adı ticaret unvanından farklı olarak tek başına da devredilebilir.

Tescilli işletme adları tüm Türkiye çapında korunur. Türkiye’nin hangi sicil dairesinde tescil edilirse edilsin, tescilli işletme adına bir başkasının, bir başka sicil dairesinde tescili mümkün değildir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Ezgi DEMİROCAK