Blog

Yargıtay Nedir? Yargıtayın Görevleri Nelerdir?

Yargıtay, anayasal hükümet sistemi içerisinde önemli bir rol oynamaktadır. Yüksek yargı organı olarak görev yapan Yargıtay, demokrasilerin olmazsa olmazı olan kuvvetler ayrılığı yönetim modelindeki inceleme merciinin önemli bir mekanizmasıdır.

Alınan kararların hukuka uygunluğunu denetleyen Yargıtay hakkında bilgi sahibi olmak, toplumlardaki idare biçimlerinin nasıl işlediği hakkında da bilgi sahibi olmak anlamına gelir.

Yargıtay Nedir?

Yargıtay, adli yargı alanında giren konularda temyiz incelemesi yapan yüksek yargı makamıdır. Bu sebepten dolayı Yargıtay, Temyiz Mahkemesi olarak da bilinmektedir.

Yargıtay, yüksek yargı organlarından biri olarak görev yapar. Anayasal hukuk sistemi içindeki önemi son derece fazladır çünkü alınan hükümler için son inceleme yeridir. Yargıtay’dan sonra farklı bir inceleme mekanizması yoktur.

Yargıtay’ın Amacı Nedir?

Yargıtay’ın amacı, hukuki kararlarda birliği sağlamaktır. Adil ve adaletli bir şekilde kararları inceleyerek herkes için aynı işlemi uygular.

Ele aldığı kararlar, temyiz başvuruları üzerinedir. Dolayısıyla diğer mahkemelerin üstlendiği görev olan olay incelemesi yapan bir mercii değildir.

Yargıtay, başvuru dahilinde incelediği konuların hukuksal bütünlük ve adil yönetim sistemine uygunluğunu denetleyen üst düzey bir hukuksal denetim mekanizmasıdır.

Türkiye Cumhuriyeti Yargıtay Başkanlığı Yönetim Birimleri

Ülkelerin yönetim anlayışlarına göre Yargıtay idare ve yönetim biçimleri farklı yönetim birimlerinden oluşabilir. Türkiye Cumhuriyeti Yargıtay Başkanlığı Yönetim Birimleri aşağıdaki gibidir:

  • Yargıtay Birinci Başkan
  • Cumhuriyet Başsavcısı
  • Birinci Başkan Vekilleri
  • Cumhuriyet Başsavcı Vekili
  • Daire Başkanları
  • Genel Sekreter
  • Genel Sekreter Yardımcıları

Yargıtay’ın Görevleri Nelerdir?

Yargıtay’ın görev ve yetkileri “Yargıtay Kanunu” tarafından belirlenmiştir. Görev ve yetkileri hakkında bilgi vermeden önce karar organlarını bilmekte fayda vardır.

Yargıtay Karar Organları

  • Daireler
  • Hukuk Genel Kurulu
  • Ceza Genel Kurulu
  • Büyük Genel Kurul
  • Başkanlar Kurulu
  • Birinci Başkanlık Kurulu
  • Yüksek Disiplin Kurulu
  • Yönetim Kurulu

Yargıtay Kanunu çerçevesinde belirlenmiş yüksek mahkeme olan Yargıtay’ın görevleri aşağıdaki gibidir:

  • Mahkemeler tarafından verilen kararların incelemesini yapmak
  • İncelediği dosyaları karara bağlamak
  • Temiz incelemesi yapmak
  • Anayasanın verdiği görev ve yetkiler dahilinde herkese eşit mesafede durarak yasal kararları yerine getirmek
  • Üst düzey memurların soruşturmasını yapmak
  • Hukuka aykırı durumların giderilmesini sağlamak

Yukarıdaki genel görevlere ek olarak Yargıtay Karar Organları’nın da görevleri bulunmaktadır. Bu görevler ise Yargıtay makamının iç işleyişinin düzenli ve planlı bir şekilde yapılandırılması amacı taşımaktadır. Örnek vermek gerekirse;

  • Yargıtay kurullarının üyelerinin seçilmesi
  • İç yönetmeliğinin oluşturulması
  • İdari yönetim birimlerinin seçilmesi
  • İçtihadı görüşmeler yapmak ve karar almak

Yargıtay’ın iç yönetim yapısıyla ilgili görevleri arasında yer almaktadır.

Yargıtay Hangi Kuruma Bağlıdır?

Yargıtay’ın ana görevi anayasa ilkeleri doğrultusunda uyuşmazlıkların çözüme kavuşmasına yardımcı olmak ve tarafsız bir bakış açısı ile dava dosyalarını incelemektir.

Yargıtay, Yargıtay Başkanlığı’na bağlıdır. Yargıtay Başkanlığı ise bağımsız bir yüksek yargı kurumudur. Kuvvetler ayrılığı ilkesini benimseyen devletlerde bağımsız bir kurum olarak görev yapmaktadır. Anayasa Mahkemesi’nde belirtilen yasa ve yönetmeliklere göre yönetilir.

Yargıtay’da Kaç Üye Vardır?

Kaç üye vardır sorusu, Yargıtay’da görev yapan daire sayısına bağlıdır. Görev yapan daire sayısı şu şekildedir:

  • 20 Hukuk Dairesi
  • 22 Ceza Dairesi

Her dairede bir daire başkanı ile birlikte yeteri kadar üye bulunur. Yargıtay dairelerinde yer alan üye sayısı yasal düzenlemelere göre değişiklik gösterir. 2011 yılında Yargıtay daire sayısı 38; üye sayısı ise 387 olarak belirlenmiştir. Günümüzde ise Yargıtay üye sayısı 310’dur.

Yargıtay’da Duruşmalı Temyiz Nasıl Olur?

Yargıtay Kanunu’na göre temyiz incelemesi dosya üzerinde yapılır. Ancak 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda belirtildiği üzere taraflardan biri duruşma yapılmasını talep ettiği takdirde tarafların duruşma gününde mahkemede hazır olması gerekmektedir. Temyiz incelemesinde duruşma olması için önemli kurallardan biri, tebligat giderinin ödenmesidir. Eğer duruşma gününe kadar tebligat ücreti ödenmezse, bu durum duruşmalı temyizi talep eden tarafa Yargıtay tarafından bildirilir. Eğer ödenmesi gereken tutar ödenmezse, duruşmalı temyiz talebi geçersiz olur ve Yargıtay incelemeyi dosya üzerinden yapar.

Hangi durumlarda taraflardan birinin duruşmalı temyiz talep edebileceği Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda şu şekilde belirtilmiştir:

  • Tüzel kişiliğin feshi
  • Genel kurul kararlarının iptali
  • Evlenme butlanı
  • Evlilik iptali
  • Alacak ve velayet davaları

Duruşma günü temyiz incelemesi yapıldığında Yargıtay tarafları ya da gelen tarafı dinler ve bir karara varır. Eğer taraflar duruşma salonunda yoksa Yargıtay dosya üzerinden incelemesini tamamlar. Duruşma karar verilemeyen durumlar söz konusu ise tarafların bir aylık süresi vardır. Bir ay içinde anlaşmazlığın çözüme kavuşması gerekir.

Yargıtay İnceleme Kaç Gün Sürer?

Yargıtay inceleme süresi merak edilen bir konudur. Yüksek yargı organı olan Yargıtay’ın dosya inceleme süresi yaklaşık olarak 825 gündür. Bu sürenin 352 günü Ceza Dairesi’ne aittir. Ceza Dairesi, dosya incelemesini yaklaşık olarak 352 günde tamamlar.

Bu süreçten sonra dosya Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderilir. Cumhuriyet Başsavcılığı’nda ise 473 günlük bir inceleme süresi vardır. Dolayısıyla inceleme dosyaları toplamda 825 günlük bir inceleme süresine tabi tutulur.

Dosyaların incelenip sonuçlanma süresi ise davaya göre değişiklik gösterir. Bu süreç de yaklaşık olarak 1,5 yıldır. Bu süreler, yaklaşık olarak verilmiştir. Bazı dosya ve davalarda inceleme/sonuçlanma süreleri bazen daha az sürede bazen de daha uzun sürede tamamlanabilir. Bu nedenle çeşitli sebeplerden ötürü dava inceleme ve sonuçlanma sürelerinde değişiklik gözlemlenebilir.

Temyiz Nedir?

Tarafların mahkeme kararına itiraz etme hakları bulunmaktadır. Bu itiraz etme işlemi temyiz olarak adlandırılır. Temyizde hedeflenen, verilen kararların hatasız olmasıdır.

Bu bakımdan taraflar itiraz haklarını kullanarak temyiz başvurusunda bulunabilir. Temyiz sürecini inceleyen ve denetleyen Yargıtay’dır. Yerel Mahkemeler ve İstinaf Mahkemeleri tarafından verilen kararların incelenmesi için Yargıtay denetim yetkisini kullanır.

Temyiz başvurusu için iki önemli şart bulunmaktadır. Verilen kararın öncelikle istinaf yolunun, ardından da temyiz yolunun açık olması gerekmektedir. Eğer bu iki süreç açıksa taraflar davanın temyizde incelenmesini talep edebilir. Temyiz ile ilgili düzenleme 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda yapılmıştır. Kanuna göre taraflar dava sonucundan sonra iki hafta içinde temyiz yoluna başvurabilir.

Temyiz başvurusunun yapılamayacağı bazı durumlar vardır ve bu durumlar kanun çerçevesinde düzenlenmiştir. Temyiz başvurunun yapılmadığı durumlar aşağıdaki gibidir:

  • Miktarı 72.070 TL’yi geçmeyen davalara ilişkin sonuçlar
  • Sulh Hukuk Mahkemesi’nin yetki alanına giren davalarda (kat mülkiyeti ve kira ilişkisinden doğan alacak davaları hariç)
  • İlk derece mahkemeleri arasındaki görev ve uyuşmazlıklara ilişkin davalar
  • İlk derece mahkemelerdeki merci tayin kararları
  • Geçici hukuki koruma ve çekişmesiz yargı işlerindeki kararlar
  • Nüfus kayıtları kararları (soybağı ile ilgili kararlar hariç)
  • İlk derece mahkemeleri arasında davanın başka bir mahkemede görülmesi ile ilgili kararlar

Yukarıdaki maddelerde belirtilen durumlarda temyiz yoluna gidilemez. Fakat yukarıdaki durumlar dışında her türlü dava ve dosya konusunda da temyiz süreci başlatılamaz. Temyize gitmek için bazı sebepler gereklidir. Temyize gitmek için aşağıdaki durumlardan birinin ortaya çıkması gerekmektedir:

  • Hukuksal sürecin ya da sözleşmenin yanlış uygulanmış olabileceği ihtimalinin doğması
  • Dava kurallarına aykırı bir durumun açığa çıkması
  • Taraflardan birinin mahkemeye öne sürdüğü delillerin mahkeme nezdinde geçersiz sayılması
  • Davanın seyrine etki eden birtakım yargısal süreçlerin tespit edilmesi

Tarafların temyize gidebilmesi için bu sebeplerden birinin ortaya çıkması yeterlidir. Ancak temyiz sürecini başlatan yalnızca bu sebepler değildir.

Yargıtay, yukarıdaki durumların dışında da dava seyrini etkilediği düşündüğü olguları tespit ederse de temyiz yolu açılabilir. Taraflardan biri temyiz yoluna gitmek için bazı harç ve giderleri ödemekle mükelleftir. Eğer tebliğ giderlerinin yanı sıra harç ve ödeme giderleri yatırılmazsa temyiz yoluna gidilemez.

Danıştay Ne Demek?

Danıştay, hukuksal süreç yönetimi denetleme görevini üstlenen bir kurumdur. Yüksek yargı organları arasında yer alan Danıştay, yönetimin yargı yoluyla denetlenmesini sağlar.

Danışma ve karar organı olan Danıştay’ın görevleri arasında temyiz incelemesi yapmak vardır. Aynı zamanda idari hukuk alanında devlet kurumlarına görüş bildiren Danıştay, idari ve vergi konularını ilgilendiren dava süreçlerinde İlk Derece Mahkeme rolü üstlenerek karar verebilir.

Sayıştay Nedir?

Sayıştay, devletlerin mali konularına bakan bir yüksek yargı organıdır. Ana görevi kamusal harcamaları denetlemek olan Sayıştay, devlet yönetimindeki mali ekonomik tablosunu incelemek ve bu konuda hüküm verme görevini yürütmektedir.

Sayıştay, inceleme ve tespit işlemlerini uyguladıktan sonra kamu zararı olduğu takdirde bu konuda hüküm veren bir yargı mercidir. Görevlerini Denetim, Yargılama ve Raporlama olarak icra eden Sayıştay, mali ve ekonomik tabloda şeffaflık sağlanması adına görev yapan üst düzey yargı oranıdır.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu