Zimmet Suçu Nedir? Zimmet Suçu Şartları ve Cezaları
Zimmet suçu, kamu idaresinin güvenilirliğine ve işleyişine karşı suçlardan olup 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu 247. Maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir;
TCK Madde 247
- Görevi nedeniyle zilyetliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı kendisinin veya başkasının zimmetine geçiren kamu görevlisi, beş yıldan oniki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
- Zimmet suçunun, malın geçici bir süre kullanıldıktan sonra iade edilmek üzere işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilebilir.
Zimmet Nedir?
Türk Dil Kurum’una göre zimmet ’in birçok kelime anlamı vardır. Fakat hukuki boyutu da düşünüldüğü takdirde zimmeti “Kurum ve kuruluşlarda çalışanlara veya para işleri ile uğraşan görevliye imza karşılığı teslim edilen para veya eşya” şeklinde tanımlamak doğru olacaktır.
Zimmet Suçu Nedir?
Zimmet suçu, kamu görevlilerinin görevleri gereği zilyetliği kendisine verilmiş olan veya gözetmek sorumluluğunda olduğu mallar üzerinde görevine aykırı şekilde tasarrufta bulunması, bu malları kendisinin ya da tanıdığı başka birinin zimmetine geçirmesidir.
Zimmet suçuna örnek olarak; bir hemşirenin kendisine hastane ortamında kullanılmak üzere verilmiş olan tıbbi maskeleri alarak arkadaş çevresine dağıtması verilebilir.
Zincirleme Zimmet Suçu Ne Anlama Geliyor?
Zincirleme suç, aynı kişiye karşı farklı zamanlarda, birden fazla hareketle işlenen suç veya aynı suçun birden fazla kişiye karşı tek hareketle işlenmesidir ve Türk Ceza Kanunumuzun 43. maddesinde düzenlenmiştir.
Zincirleme şeklinde işlenen suçlarda faile tek suçtan ceza verilmektedir. Zincirleme zimmet suçu ise bir kamu görevlisinin birden fazla fiille görevi gereği zilyetliği kendisine verilmiş olan veya gözetmek sorumluluğunda olduğu mallar üzerinde görevine aykırı şekilde tasarrufta bulunması, bu malları kendisinin ya da tanıdığı başka birinin zimmetine geçirmesidir.
Zimmet Suçu Şikayet Süresi Nedir?
Zimmet suçu, şikayete tabii bir suç değildir. Bu sebeple savcılık suçun işlendiğini öğrendiği takdirde herhangi bir şikâyete gerek olmaksızın soruşturma başlatmak zorundadır.
Zimmet suçu ile ilgili dava zamanaşımı süresi 15 yıldır. Suç işlendiğinin savcılığa bildirilmesiyle bu süre içerisinde soruşturma ve kovuşturma yapılabilir. Yapılmadığı veya ceza davası açılmış olmasına rağmen 15 yıl içinde sonuçlanmadığı takdirde, devlet suç aleyhine cezalandırma hakkından vazgeçmiş olur.
Zimmet Suçunun Şartları Nelerdir?
Zimmet suçunun oluşabilmesi için 3 tane şart vardır;
1) Suçun faili kamu görevlisi olmalıdır.
Zimmet suçu özgü suçlardan olup sadece kamu görevlisi tarafından işlenebilir. Kamu görevlisi TCK madde 6/c’de şu şekilde tanımlanmıştır;
TCK madde 6/c
c) Kamu görevlisi deyiminden; kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi,
Bu tanımdan sadece devlet memurlarını anlamak oldukça yanlış olacaktır. Kamusal faaliyetin yürütülmesine katılan kişi sadece devlet memurları olmamaktadır.
Bilirkişiler, avukatlar, noterler, cumhurbaşkanı, kamu işçileri, kadrolu veya kadrosuz çalışanlar, silahlı kuvvetler mensupları, üniversite öğretim üyeleri de kamu görevlisi sayılabilmektedir. Fakat kamusal faaliyetin yürütülmesine ihale usulüyle katılan kişiler bu tanıma girmemektedir.
2) Görev Nedeniyle Elinde Bulunan Mal Üzerinden İşlenmelidir
Madde metninden de anlaşılacağı gibi suçun hukuki konusu “Görevi nedeniyle zilyetliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu mal” olmalıdır. “mal” kelimesinden ekonomik değer ifade eden cisimler anlaşılmakta olup para da zimmet suçunun hukuki konusu olmaktadır. Yani vezne çalışanı olarak görev yapan bir devlet memurunun vatandaştan kamusal faaliyetin yürütülmesi adına aldığı parayı kendisinin hesabına geçirmesi sonucu zimmet suçu oluşacaktır.
3) Suçun Faili Malı Kendisinin veya Başkasının Zimmetine Geçirmelidir
Zimmet suçunda kamu görevlisi suç konusu malın üzerinde malikmiş gibi tasarrufta bulunmalıdır. Yani söz konusu malı tüketme, satma, kullanma, devretme de zimmet suçunu oluşturur.
Nitelikli zimmet suçu nedir?
Zimmet suçunun nitelikli hali yine TCK’nın 247. maddesinin 2. fıkrasında düzenlenmiştir.
Madde metninden de anlaşıldığı gibi zimmet suçunu işleyen fail, bu suçu işlediğini hileli davranışlarla gizlerse ortaya nitelikli zimmet suçu çıkacaktır. Bu durumda ise suçluya verilecek ceza yarı oranında arttırılacaktır.
Zimmet Suçu ile ilgili Emsal karar
Yargıtay 5. Ceza Dairesi 12.4.2016 tarihli 2014/1894 esas 2016/3798 sayılı kararında “ … PTT Merkez Müdürlüğünde gişe memuru olarak görev yapan sanığın suç tarihlerinde, askeri birlikler tarafından gönderilen ve asker maaşlarını içeren havalelere dair ödeme evraklarına alıcıları ile ilgisi olmayan T.C. kimlik numaralarını yazıp, alıcılar adına sahte imza atmak suretiyle ödendi göstererek toplam 17.045,95 TL tutarında havale bedelini zimmetine geçirmesi şeklinde sübuta eren ve mağdurların beyanlarına başvurulması, kimlik numaralarının karşılaştırılması suretiyle tespit edilen eylemlerinin, fiilin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla gerçekleştirildiği ve zincirleme nitelikli zimmet suçunu oluşturduğu gözetilmeden, basit zimmetten hüküm kurularak eksik ceza tayin edilmesi, sebebiyle” bozma kararı vermiştir.
Zimmet Suçunun cezası nedir?
Zimmet suçunun temel şeklinde, beş yıldan on iki yıla kadar hapis cezası verilmektedir. Fakat bu suçun nitelikli şekilde işlenmesi halinde yani zimmet suçunu işlediğini saklamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında arttırılır.
Fakat bu suç TCK 247/3’de düzenlenen kullanma zimmeti şeklinde işlenmiş ise verilecek ceza yarı oranına kadar indirilebilir. Kullanma zimmetinden kastedilen, malın fail tarafından kullanılmasının ardından tekrardan iade edilmesidir.
Örneğin bir üniversitede öğretim üyeliği yapan bir kişinin görevi için kullanması verilen bilgisayarı kendi çocuğuna oyun oynaması için uzun süreli vermesi ve sonrasında tekrardan getirmesi sonucunda yine zimmet suçu oluşur.
Suça etki eden nedenler neler?
1) Suçun Nitelikli Hal şeklinde işlenmesi
Zimmet suçunun, fiili gizlemek maksadıyla hile yoluyla işlenmesi sonucunda ortaya nitelikli zimmet suçu çıkmaktadır. Ve bu durumda suçluya verilecek ceza yarı oranında artar.
2) Kullanma zimmeti
Suça konu malın fail tarafından kullanılması sonrasında iade edilmesi şeklinde işlenen zimmet suçudur. Bu durumda ise suçluya verilecek ceza yarı oranında azaltılabilir.
3) Malın değerinin azlığı
Zimmete geçirilen malın değerinin azlığı halinde daha az cezayı gerektiren hal ortaya çıkmaktadır. Bu durumda verilecek ceza üçte birden yarıya kadar indirilir. Yargıtay 5. Ceza Dairesinin 20.10.2016 tarihli 2014/7126 Esas 2016/8474 sayılı kararında “Suç tarihindeki ekonomik koşullar ve paranın satın alma gücü nazara alındığında, zimmete geçirildiği kabul edilen 3719 TL’nin değerinin azlığı sebebiyle 5237 Sayılı TCK’nın 249. maddesi uyarınca cezadan indirim yapılması gerektiğinin gözetilmemesi” sebebiyle bozma kararı verilmiştir.
Avukatların Zimmet Suçu Nedir?
Avukatlar, Avukatlık Kanunu’nda gösterilen ve yalnızca avukatlar tarafından yapılabilecek işler, uzlaştırma işlemi, Türkiye Barolar Birliğinin organlarında ve barolarda yaptıkları görevleri açısından kamu görevlisi sayılırlar.
Bu sebeple avukatlar da zimmet suçunu işleyebilmektedir. Bir avukat görevi gereği kendisine verilen malı ya da koruma ve gözetmekle yükümlü olduğu malı kendisinin veya bir başkasının zimmetine geçirirse zimmet suçunu işlemiş olur.
Zimmet Suçunun cezalandırılması hukukumuz açısından önemlidir
Zimmet suçunda korunan hukuki değer, toplumun kamu görevlilerine karşı duyduğu güvendir. Bir kamu görevlisinin zimmet suçunu işlemesi toplumun devletin işleyişine olan güvenini sarsmakta ve devlet düzenine olan inançlarını yaralamaktadır.
Bu sebeple zimmet suçunun cezalandırılması hukukumuz açısından oldukça önem arz etmektedir.
