Karşılıksız Yararlanma Suçu ve Cezası (TCK m. 163)

Karşılıksız yararlanma suçu, bir kişinin başkasına ait mal veya hizmetlerden herhangi bir bedel ödemeden ya da sahibinin rızasını almadan faydalanması anlamına gelir. Başka bir ifadeyle, hizmet veya mal sağlayıcısının izni olmaksızın onun emeğinden ya da imkânlarından çıkar sağlamak bu suçun kapsamına girer.

Bu suçun farklı işleniş biçimleri vardır. Örneğin bir malın parasını ödemeden alınması, ücretli bir hizmetten bedelsiz yararlanılması ya da ücretli aboneliklerin usulsüz şekilde kullanılması bu kapsamdadır.

Hukuki Konusu

Karşılıksız yararlanma suçunun konusu üç ayrı başlık altında incelenebilir. İlk olarak, otomatlar aracılığıyla sunulan ve yalnızca bedel ödendiğinde kullanılabilen hizmetler bu suçun konusunu oluşturur. Otomatın mutlaka bir hizmet sunması gerekir. Eğer otomat ücretsiz mal veriyorsa hırsızlık suçu gündeme gelir, bedelsiz hizmetten yararlanmak ise karşılıksız yararlanma suçuna girmez.

İkinci olarak, telefon hatları veya elektromanyetik dalgalar yoluyla yapılan şifreli ya da şifresiz yayınların izinsiz kullanılması da bu suç kapsamındadır. Şifreli televizyon yayınlarının illegal yollarla izlenmesi veya kablosuz internetin sahibinin izni olmaksızın kullanılması buna örnektir.

Üçüncü olarak, 6352 sayılı Kanun’la TCK m. 163’e eklenen düzenleme uyarınca elektrik, su ve doğal gazın izinsiz tüketilmesi de karşılıksız yararlanma suçu sayılmıştır. Önceden bu fiiller hırsızlık kapsamında değerlendiriliyordu. Artık enerji hırsızlığına ilişkin açıklamalarda TCK’nın 141. maddesine değil, 163. maddesine bakılmaktadır.

Bu suçun faili herkes olabilir. Aynı şekilde mağduru da gerçek kişiler olabileceği gibi kamu kurumları veya özel hukuk tüzel kişileri de olabilir.

Eylem ve Unsurlar

Karşılıksız yararlanma suçu, örneğin bir telefon hattı üzerinden sahibinin izni olmaksızın görüşme yapılması veya şifreli yayınların çeşitli teknik yollarla izlenmesi şeklinde işlenebilir. Suçun kapsamına, bir başkasının hattına girerek bedel ödemeden konuşma yapmak da girmektedir.

Ayrıca, elektrik, su veya doğal gazın, abonelik sistemine bağlı şekilde tüketilmesine rağmen sayaçların doğru ölçüm yapmasının engellenmesi de suçun maddi unsurunu oluşturur. Böyle bir durumda tüketilen miktar belirlenemeyeceği için suçun tamamlandığı kabul edilir. Kanuna göre bu suçun yaptırımı bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıdır.

Hukuka Aykırılık ve Teşebbüs

Bu suçun hukuka uygunluk sebebi mağdurun açık rızasıdır. Fail, karşılıksız yararlanmaya teşebbüs de edebilir. Örneğin, otomata para yerine buz koyan bir kişi, hizmeti alamazsa suç teşebbüs aşamasında kalır. Ancak bu yöntemle hizmeti alabilirse suç tamamlanmış olur.

Karşılıksız Yararlanma Suçunda Etkin Pişmanlık

Kanun koyucu, failin pişmanlık göstererek mağdurun zararını tazmin etmesi halinde cezada indirim yapılabileceğini düzenlemiştir. Failin zararı tamamen karşılaması durumunda kamu davası açılmayacak veya cezası üçte bir oranında indirilecektir. Ancak aynı kişi bu imkândan ikinci kez yararlanamaz. 6352 sayılı Kanun’un geçici maddesiyle, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay süreyle eski hükümlere göre cezalandırılmış kişilerin de zararı karşılamaları halinde cezalarının ortadan kalkacağı düzenlenmiştir.

Manevi Unsur, İştirak ve İçtima

Karşılıksız yararlanma suçu genel kastla işlenebilir. Failin olası kastla hareket etmesi de mümkündür. Suçun iştirak yönünden özel bir özelliği bulunmamaktadır. Ancak fail, örneğin otomatı kandırmak için sahte para kullanırsa ayrıca sahtecilikten; otomata zarar verirse mala zarar verme suçundan da sorumlu tutulur.

Cezası ve Görevli Mahkeme

TCK m. 163’te düzenlenen bu suçun cezası bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıdır. Zararın giderilmesi halinde ceza üçte bir oranında indirilebileceği gibi hiç ceza verilmeyebilir. Suç re’sen takip edilir ve yargılama yetkisi asliye ceza mahkemelerine aittir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Şevval Asude DOĞAN