Şike ve Teşvik Suçu Yaptırımları Nelerdir?

Şike ve Teşvik, 6222 sayılı Kanunda “Belirli bir spor müsabakasının sonucunu etkilemek maksadıyla bir başkasına kazanç veya sair menfaat temin..” edilmesi şeklinde tanımlanmıştır.

Teşvik veya teşvik primi ise “Belirli bir iktisadi veya sosyal amaca ulaşabilmek için maddi destek ve hukuki kolaylıklar şeklinde verilen ödül” şeklinde tanımlanmıştır.

Şike Suçu Nedir? 

6222 sayılı Kanun’un “Şike ve teşvik primi” kenar başlıklı 11’inci maddesinin 1’inci fıkrasına göre; “Belirli bir spor müsabakasının sonucunu etkilemek amacıyla bir başkasına kazanç veya sair menfaat temin eden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.”

Kanun metninden anlaşılacağı üzere; şike suçundaki fiil, bir spor müsabakasının sonucunu etkilemek amacına yönelik olarak bir başkasına kazanç veya sair menfaat temin edilmesidir. Belirli bir spor müsabakasının sonucunu etkilemeye yönelik olarak, bir başkasına kazanç veya sair menfaat temin edilmesinin şike suçunun fiil unsurunu teşkil ettiği, kanun metninden açıkça anlaşılmaktadır. Burada bahsi geçen kazanç veya sair menfaat ifadesi, maddi ve manevi anlamdaki her türlü yararı içerebilir.

Şike ve Teşvik Suçu Nedir?

6222 sayılı Kanun’un “Şike ve teşvik primi” kenar başlıklı 11’inci maddesinin 5’inci fıkrasına göre; “Suçun bir müsabakada bir takımın başarılı olmasını sağlamak amacıyla teşvik primi verilmesi veya vaat edilmesi suretiyle işlenmesi halinde bu madde hükümlerine göre verilecek ceza yarı oranında indirilir.”

Anılan düzenleme, teşvik primi suçuna ilişkin olup şike suçuyla da doğrudan doğruya bağlantılıdır. Şike suçunda olduğu gibi teşvik primi suçunda da söz konusu primin illaki verilmesi şart olmayıp vaat edilmesi dahi yeterlidir. 

Şike suçu hakkındaki yukarıda yer alan şike anlaşması ve kazanç veya sair menfaate dair açıklamalar, teşvik primi açısından da geçerli olmakla birlikte, teşvik primine özgü farklı bazı durumlar mevcuttur. Öncelikle ve önemle belirtmek gerekir ki; şike suçunda bir tür aldatma eylemi mevcut iken, teşvik primi suçunda herhangi bir şekilde aldatma eylemi söz konusu değildir.

Yani şike suçunda, ilgili spor müsabakasının taraflarca anlaşılan şekilde sonlandırılmasına dair taraflar arasında bir anlamda danışıklı dövüş durumu vardır. Şike anlaşması dışındaki kişiler, kulüpler ve taraftarlar vs. gibi üçüncü şahıslara karşı bir tür aldatma eylemi mevcuttur. Teşvik primi suçunda, aldatma eyleminden ziyade, kavramın isminde yer aldığı gibi, bir teşvik ve motivasyon söz konusudur.

Şike suçunda, bir spor müsabakasının sonucunun ilgili şike anlaşması çerçevesinde önceden planlandığı ve bu şike anlaşması doğrultusunda sonuçlanacağı kesin olmasa dahi yüksek bir olasılık iken, teşvik primi suçunda ilgili spor müsabakasının sonucu asla baştan belli değildir. Teşvik primi suçunda, istenilen amaca yönelik olarak, başarılı bir sonuç alabilmek üzere, sporcular üzerinde bir teşvik, motivasyon ve gayret söz konusudur

Şike ve Teşvik Suçu Yaptırımları Nelerdir?

Suçun spor kulüplerinin veya sair bir tüzel kişinin yararına işlenmesi halinde, yukarıdaki cezalara ek olarak idari para cezası verilir. Bahse konu idari para cezası, yüz bin Türk Lirasından az olmamak üzere şike veya teşvik primi miktarı kadar olabilir.

Şike ve teşvik primi suçundan cezalandırılan kişi ayrıca, spor kulüplerinin, federasyonların ve bünyesinde sportif faaliyetler icra edilen tüzel kişilerin yönetim ve denetim organlarında görev yapmaktan yasaklanır. Ayrıca, her federasyon yukarıdaki cezalara ek olarak kendi mevzuatlarında yer alan idari yaptırımları uygulayabilecektir. Örneğin, Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Futbol Disiplin Talimatının 56. maddesine göre:

• Kişilere sürekli hak mahrumiyeti cezası,
• İhlallerin kulüp yöneticileri tarafından gerçekleştirilmiş olması durumunda ilgili kulüplere bir alt lige düşürme cezası,
• İhlalde sorumluluğu bulunan kişilere ayrıca para cezası,
• Teşebbüs halinde, ilgili kişilere 1 yıldan 3 yıla kadar müsabakadan men veya hak mahrumiyeti cezası,
• Teşebbüs halinde, ilgili kişinin yöneticisi olduğu kulübe ağır ihlal hallerinde en az 12 puan indirme cezası,
• İhlal veya ihlale teşebbüsün hakemler tarafından meydana getirilmesi halinde sürekli hak mahrumiyeti cezası, vermeye yetkilidir.

Şike ve Teşvik Suçunda Teşebbüs ve Gönüllü Vazgeçme

Ceza hukukunda genel olarak teşebbüs kişinin, işlenmeyi kast ettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamamasıdır. Mevzuatımızda şike ve teşvik primi suçu, genel ceza hukuku uygulamasından ayrılmıştır.

6222 sayılı Sporda ve Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun uyarınca kazanç veya sair menfaat temini hususunda anlaşmaya varılmış olması halinde bu suç tamamlanmış olur. Diğer bir deyişle istenen sonuç elde edilmese dahi eğer ortada bir anlaşma varsa suç gerçekleşmiş kabul edilmektedir. Ancak kazanç veya sair menfaat vaat veya teklifinde bulunulmuş ancak anlaşma sağlanmamışsa suçun teşebbüs aşamasında kalmış olması dolayısıyla teşebbüs hükümlerine göre cezaya hükmolunacağı öngörülmektedir. 

Şike ve teşvik primi vermek suçlarında gönüllü vazgeçme 6222 sayılı kanunda ayrıca düzenlenmiş olup müsabaka yapılmadan önce suçun ortaya çıkmasını sağlayan kişiye ceza verilmez.

Şike ve Teşvik Suçunda Uygulanacak Ceza

6250 sayılı kanunla yapılan değişiklik sonrası şike suçunun cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası olmuştur. Suçun;

• Kamu görevinin sağladığı güven veya nüfuzun kötüye kullanılması suretiyle,
• Federasyon veya spor kulüpleri ile spor alanında faaliyet gösteren tüzel kişilerin genel kurul ve yönetim kurulu başkan veya üyeleri, teknik veya idari yöneticiler ile kulüplerin ve sporcuların menajerleri veya temsilciliğini yapan kişiler tarafından,
• Suç işlemek amacıyla kurulmuş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde,
• Bahis oyunlarının sonuçlarını etkilemek amacıyla işlenmesi halinde, verilecek cezanın yarı oranında artırılacağı düzenlenmiştir.

Ayrıca, şike ve teşvik primi suçuyla ilgili olarak hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemeyeceği gibi verilen hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilemez ve ertelenemez.

Şike ve teşvik primi suçlarının bir suç işleme kararının icrası kapsamında değişik zamanlarda birden fazla işlenmesi halinde, zincirleme suç hükümleri uygulanır. Buna göre, bunlardan en ağır cezayı gerektiren fiilden dolayı verilecek ceza dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırılarak tek cezaya hükmolunur.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Ezgi DEMİROCAK