Soybağı Nedir? Nasıl Kurulur?

Dar anlamda soy bağı, bir kişinin anne ve babası arasındaki bağdır. Geniş anlamda ise bir kişi ile ataları arasındaki biyolojik bağa denir.

Soybağı Türleri Nelerdir?

Soybağı türleri aşağıda sayılmıştır:

• Doğal soy bağı: Çocuğun doğmasıyla birlikte anne ve babasıyla oluşan biyolojik bağ.
• Hukuksal soy bağı: Mahkeme kararıyla kurulan, hukuki işlem sonucu oluşan soy bağı.
• Gerçek soybağı: Kan bağı bulunan çocuk ile anne babası arasında oluşan soy bağı.
• Yapay soybağı: Kan bağı bulunmayan çocuk ile anne babası arasında, hukuki süreç ve koşullar tamamlanarak mahkeme kararıyla kurulan soy bağı.
• Evlilik içi soybağı: Evlilik birliği içinde doğan çocuklar için anne ve babaları arasında oluşan soy bağı.
• Evlilik dışı soybağı: Evlilik bağı olmadan doğan çocuklar ile anne ve babaları arasında oluşan soy bağı.

Soybağı Nasıl Kurulur?

Anne ile çocuk arasındaki soybağının kurulması ile baba ile çocuk arasındaki soybağının kurulması farklılık gösterir.

Çocuk ile Anne Arasında Soybağı Nasıl Kurulur?

Türk Medeni Kanunu’na göre, çocuk ile anne arasındaki soy bağı doğumla birlikte kendiliğinden kurulur. Doğumun evlilik içinde olup olmaması önemli değildir.

Çocuk ile Baba Arasında Soybağı Nasıl Kurulur?

Çocuk ile baba arasındaki soy bağı birkaç farklı yolla kurulabilir:

Ana ile Evlilik

Ana ile evliliğin doğumdan önce ya da sonra gerçekleşmesine göre durum değişir.

Türk Medeni Kanunu’na göre, evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden itibaren 300 gün içinde doğan çocuğun babası kocadır. Bu duruma babalık karinesi denir. Babalık karinesi, çocuğun evlilik içinde doğması veya evlilik içinde ana rahmine düşmesi ancak evlilik dışında doğması şeklinde gerçekleşebilir.

Türk Medeni Kanunu’na göre, evlilikten kısa bir süre sonra doğan çocuk bile evlilik içinde doğmuş sayılır.

Çocuk, evlilik içinde ana rahmine düşmüş ve doğum evliliğin sona ermesinden itibaren 300 gün içinde gerçekleşmişse babalık karinesi geçerli olur.

Soybağının reddi, babalık karinesinin çürütülmesiyle çocuk ile baba arasındaki soy bağının ortadan kaldırılmasıdır. Soybağının reddi ancak dava yoluyla gerçekleştirilebilir.

Eş, çocuk evlilik içinde ana rahmine düştükten sonra soybağının reddini iddia ediyorsa baba olmadığını ispat etmek zorundadır. Türk Medeni Kanunu’na göre, evlenmeden başlayarak en az 180 gün ve evliliğin sona ermesinden başlayarak en fazla 300 gün içinde doğan çocuk, evlilik içinde ana rahmine düşmüş sayılır. Bu durumda kocanın baba olmadığını ispat etmesi gerekmektedir.

Çocuk, ana rahmine evlenmeden önce veya ayrı yaşama süresinde düşmüşse babalık karinesini çürütmek daha kolaydır. Evlilikten 180 gün önce doğmuşsa çocuk, evlenmeden önce ana rahmine düşmüş sayılır. Ayrı yaşama sırasında ana rahmine düşen çocuk için başka bir tanıtım gerekmez.

Babalık Karinesi Yeniden Canlanabilir mi?

Gebelik döneminde kocanın eşiyle cinsel ilişkide bulunduğuna dair inandırıcı kanıtlar mevcutsa babalık karinesi geçerliliğini korur (TMK 288/2). Bu durumda kesin ispat gerekmez, güçlü bir olasılığın kanıtlanması yeterlidir.

Ana ve Babanın Doğumdan Sonra Evlenmesi 

Çocuk ile baba arasında evlilikle kurulan soybağı ilişkisinin ikinci durumu, ana ve babanın sonradan evlenmesidir. Eşler, evlilik dışında doğmuş olan çocuklarını, evlenme sırasında veya sonrasında nüfus memuruna bildirmek zorundadırlar.

Tanıma

Tanıma, evlilik dışı doğan bir çocuğun biyolojik babası tarafından yapılan, onunla arasında soy bağı kurulması için yasal koşullara uygun tek taraflı bir irade açıklamasıdır. Tanıma hakkından feragat edilemez. Tanıma beyanı, kurucu yenilik doğuran, tek taraflı bir hukuki işlemdir.

Tanımanın Koşulları Nelerdir?

Tanımanın koşulları aşağıda sayılmıştır:

• Tanıyacak kişinin biyolojik baba olması.
• Ehliyet.
• Çocuğun başka bir erkekle soybağının bulunmaması.
• Beyanın yasal şekillerden biriyle yapılması.

Tanımanın Sonuçları Nelerdir?

Tanıma beyanı geçmişe etkilidir. Çocuk ile baba arasındaki soy bağı, beyan anından değil doğum anından itibaren kurulmuş sayılır.

Babalık Hükmü 

Babalık davası, evlilik dışı doğan çocuğun biyolojik babası tarafından tanınmaması nedeniyle çocuk ile baba arasında soybağının mahkemece kurulması için açılan davadır. Babalık davası, çocuk ile baba arasında soybağı kurulması için başka bir erkekle soybağının bulunmaması gerekir. Aksi takdirde babalık davası açılamaz.

Babalık davası açma hakkı ana ve çocuğa tanınmıştır. Çocuk ergin ise davayı kendisi açabilir. Babalık davası, babaya veya mirasçılarına karşı açılır. Babalık davasında yetkili mahkeme, davacı veya davalının yerleşim yeri mahkemesidir. Babalık davası, çocuğun doğumundan önce veya sonra açılabilir, ancak doğumdan sonra açılacak dava bir yıllık hak düşürücü süreye tabidir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Kübra DEMİR