Tutuklama Nedir? Şartları Nelerdir?

Tutuklama, suç işlediğine dair kuvvetli şüphe bulunan kişinin, kaçmasını veya delilleri karartmasını önlemek amacıyla özgürlüğünün kısıtlanmasıdır.  

Tutuklama kararı soruşturma aşamasında sulh ceza hakimi ve kovuşturma aşamasında da yargılamayı yürüten mahkeme tarafından verilebilir. Savcılık tarafından tutuklama kararı verilebilmesi mümkün değildir. 

Tutuklama bir ceza veya infaz aracı değildir, bu karar kişinin özgürlüğünü temelden etkilediği için, tutuklama kararı verilirken ölçülülüğe dikkat edilmelidir. 

Tutuklamanın Şartları Nelerdir?

Tutuklama kararı verebilmek için iki temel şart aranmıştır, bu şartlar şöyledir; 

• Kuvvetli suç şüphesi var olmalıdır: Kişinin suçu işlediği konusunda ciddi kanaat uyandıracak somut delillerin var olması halinde kuvvetli suç şüphesinden söz edilebilir. 

• Bir tutuklama nedeni var olmalıdır: Kişinin kaçacağına veya delilleri karartacağına dair şüpheler mevcut olmalıdır. 

Bu şartlara ek olarak, tutuklama kararı verilebilmesi için suçun cezasının adli para cezası olmaması veya vücut dokunulmazlığına karşı kasten işlenen suçlar hariç olmak üzere hapis cezasının üst sınırı iki yıldan daha az olmaması gerekmektedir 

Katalog Suçlar Nelerdir?

Ceza Muhakemesi Kanunu’nda bazı suçların işlendiği hususunda somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı halinde, tutuklama nedeninin de var olduğu belirtilmiştir. Bu suçlar şunlardır; 

•  5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan; 

• Soykırım ve insanlığa karşı suçlar  

• Göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti  

• Kasten öldürme 

• Kasten yaralama ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralama  

• İşkence  

• Cinsel saldırı  

• Çocukların cinsel istismarı 

• Hırsızlık ve yağma 

• Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti  

• Suç işlemek amacıyla örgüt kurma 

• Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar 

• Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar 

• 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunda tanımlanan silah kaçakçılığı suçları. 

• 4389 sayılı Bankalar Kanununun 22 nci maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında tanımlanan zimmet suçu. 

• 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununda tanımlanan ve hapis cezasını gerektiren suçlar. 

• 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 68 ve 74 üncü maddelerinde tanımlanan suçlar. 

• 6831 sayılı Orman Kanununun 110 uncu maddesinde tanımlanan kasten orman yakma suçları 

• 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun 33 üncü maddesinde sayılan suçlar. 

• 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 7 nci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen suçlar. 

• Kadına karşı işlenen kasten yaralama suçu. 

• Sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personele karşı görevleri sırasında veya görevleri dolayısıyla işlenen kasten yaralama suçu. 

Tutuklama Kararı

Tutuklama kararını verebilme yetkisi soruşturma evresinde sulh ceza hakimi, kovuşturma evresinde ise yargılamayı yapan mahkeme tarafından verilebilir. 

Soruşturma evresinde tutuklama kararı verilebilmesi için Cumhuriyet savcısı tarafından istemde bulunulması gerekmektedir. Bu istem, adli kontrolün yetersiz kalacağını belirten nedenleri içeren gerekçe gösterilerek verilmek zorundadır.

Kovuşturma evresinde tutuklama kararı verilebilmesi için herhangi bir isteme gerek yoktur, mahkeme re’sen tutuklama kararı verebilmektedir.

Tutuklamadan ve tutuklamanın uzatılmasına ilişkin her karardan tutuklunun bir yakınına veya belirlediği bir kişiye, hâkimin kararıyla gecikmeksizin haber verilir.

Tutukluluk Süreleri

Tutuklulukta geçecek olan süre, suçun hangi mahkemenin yetkisine girdiğine göre değişmektedir. 

Asliye ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde tutukluluk süresi en fazla bir yıldır. Fakat bu bir yıllık süre zorunlu hallerde 6 ay daha uzatılabilir.

Ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde ise tutukluluk süresi en çok iki yıldır. Bu süre zorunlu hallerde 3 yıl daha uzatılabilir. Fakat bu uzatma süresi bazı suçlar bakımından 5 yıl olarak belirlenmiştir. Bu suçlar ise şöyledir:

• Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar,
• Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar,
• Milli Savunmaya Karşı Suçlar,
• Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk,
• Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar.

Soruşturma evresinde tutukluluk süresi, ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işler bakımından altı ayı, ağır ceza mahkemesinin görevine giren işler bakımından ise bir yılı geçemez. Fakat Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar, Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar, Milli Savunmaya Karşı Suçlar ile Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk, Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar bakımından bu süre en çok bir yıl altı ay olup bu süre 6 ay daha uzatılabilir.

Tutukluluk süreleri, fiili işlediği sırada on beş yaşını doldurmamış çocuklar bakımından yarı oranında, on sekiz yaşını doldurmamış çocuklar bakımından ise dörtte üç oranında uygulanır.

Tutuklama Kararının Kaldırılması İstemi

Cumhuriyet savcısı, şüphelinin adlî kontrol altına alınarak serbest bırakılmasını sulh ceza hâkiminden isteyebilir. Hakkında tutuklama kararı verilmiş şüpheli ve müdafii de aynı istemde bulunabilirler

Soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı adlî kontrol veya tutuklamanın artık gereksiz olduğu kanısına varacak olursa, şüpheliyi re’sen serbest bırakır. Kovuşturmaya yer olmadığı kararı verildiğinde şüpheli serbest kalır.

Soruşturma ve kovuşturma evrelerinin her aşamasında şüpheli veya sanık salıverilmesini isteyebilir

Şüpheli veya sanığın tutukluluk hâlinin devamına veya salıverilmesine hâkim veya mahkemece karar verilir. Bu kararlara itiraz edilebilir.

Tutuklama kararının kaldırılması istemi üzerine yetkili merci Cumhuriyet savcısı, şüpheli, sanık veya müdafiin görüşünü aldıktan sonra, üç gün içinde istemin kabulüne, reddine veya adlî kontrol uygulanmasına karar verir. Duruşma dışında bu karar verilirken Cumhuriyet savcısı, şüpheli, sanık veya müdafiinin görüşü alınmaz. Bu kararlara itiraz edilebilir

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Furkan DİLER