Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçu (TCK m.220)

Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 220. maddesinde düzenlenmiştir. Bu suç, birden fazla kişinin bir araya gelerek organize bir şekilde suç işleme amacı taşıyan bir yapı oluşturmasını veya bu yapıya katılmasını cezalandırmayı hedefler. Suçun düzenlenmesindeki temel amaç, bireysel suçlara göre daha tehlikeli olan örgütlü suçlarla mücadele etmektir. Bu tür suçlar, kamu düzenini, toplumsal barışı ve bireylerin güvenliğini ciddi şekilde tehdit etmektedir.

TCK m.220’ye göre, suç işlemek amacıyla örgüt kuran, yöneten veya bu örgüte üye olan kişiler cezalandırılır. Örgüt faaliyeti kapsamında suç işlenmesi halinde, failler hem işlenen suçtan hem de örgüt kurma suçundan ayrı ayrı sorumlu tutulur. Ayrıca, örgüte bilerek ve isteyerek yardım eden kişiler de cezalandırılmaktadır.

Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçunun Manevi Unsurları

Bu suç yalnızca kasten işlenebilir. Failin, suç işlemek amacıyla bir örgüt kurma, yönetme veya örgüte üye olma iradesine sahip olması gerekir. Örgüt, yalnızca suç işleme amacıyla kurulmuş olmalıdır. Örgütün amacı, bireylerin suç işleme iradelerini bir araya getirerek, bu suçların daha kolay işlenmesini sağlamaktır.

Örgüt üyelerinin, örgütün genel suç işleme amacını bilerek ve isteyerek hareket etmeleri yeterlidir. Örgütün hangi suçları işleyeceği konusunda somut bir plan yapmış olması gerekmez. Ancak örgütün suç işleme amacı açıkça ortaya konulmalıdır. Örgüte yardım eden kişilerde de bu suç işleme amacını bilme ve katkı sağlama iradesi aranır.

Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçunun Maddi Unsurları

Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu genel nitelikte bir suç olup herkes tarafından işlenebilir. Ancak örgütün varlığından söz edilebilmesi için ikiden fazla kişinin suç işlemek amacıyla bir araya gelmiş olması gerekir. Bu yönüyle suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu çok failli bir suçtur.

Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu suç işlemek amacıyla örgüt kurmak veya örgüt yönetmek olmak üzere 2 temel fiille işlenebilir. Bu fiiller söz konusu suçun hareket unsurunu oluşturmaktadır. Ayrıca örgüte üye olmak, örgüt içindeki hiyerarşik yapıya dahil olmamakla beraber örgüte bilerek ve isteyerek yardım etmek ve örgüt propagandasını yapmak da söz konusu suçun unsurlarının oluşmasına sebebiyet verecek fiillerdir. Ancak bu fiiller TCK m.220/6-7-8 kapsamında cezayı azaltacak nitelikli hal olarak düzenlenmiştir.

Örgütün suç işleme amacı taşıması, bu suçun temel şartıdır. Ancak örgütün faaliyetlerinin fiilen suç teşkil etmesi şart değildir. Örgütün suç işleme kapasitesine sahip olması yeterlidir. Örneğin, örgüt henüz suç işlememiş olsa bile, suç işlemek amacıyla kurulduğu ve bu yönde hazırlık yaptığı tespit edilirse suç oluşmuş sayılır.

Suç işlemek amacıyla örgüt kurmak

Örgütün kurulması için gerekli organizasyonu sağlamak, üyeleri bir araya getirmek ve örgütün yapısını oluşturmak bu kapsamdadır. Örgüt, süreklilik arz eden bir yapıya ve belirli bir hiyerarşiye sahip olmalıdır. Örgütün varlığı için en az üç kişinin bir araya gelmesi gerekmektedir.

Suç işlemek amacıyla örgüt yönetmek

Kurulan örgütün faaliyetlerini yönlendirmek, üyeler arasında koordinasyonu sağlamak ve örgütün amaçlarına ulaşması için planlama yapmak suçun maddi unsurlarını oluşturur.

Hukuka Aykırılık Unsuru

Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu, hukuka aykırı bir fiildir. Bu suçun işlenmesi sırasında hukuka uygunluk nedenlerinin varlığı söz konusu olamaz. Ancak örgütün suç işleme amacı taşımadığı durumlarda hukuka aykırılık unsuru oluşmaz. Örneğin, yasal çerçevede faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları veya dernekler bu suçun kapsamına girmez.

Hukuka aykırılık unsuru değerlendirirken, örgütün faaliyet alanı, yapısı ve amaçları dikkate alınır. Eğer örgüt, suç işlemek dışında başka bir meşru amaç taşıyorsa, bu durumda suçun unsurları oluşmaz.

Suçun Özel Görünüş Biçimleri

• Teşebbüs: Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu, teşebbüse elverişlidir. Örgüt kurulma aşamasında kalmış ancak faaliyetlerine başlamamışsa teşebbüs hükümleri uygulanır. 
• İştirak: Örgüt kurma, yönetme veya üye olma fiilleri birden fazla kişi tarafından gerçekleştirildiği için iştirak hükümleri doğrudan uygulanır. Ayrıca örgüte yardım eden veya destek sağlayan kişiler de iştirak kapsamında değerlendirilebilir.
• Zincirleme Suç: Örgüt faaliyetleri kapsamında birden fazla suç işlenmişse zincirleme suç hükümleri uygulanabilir. Bu durumda, işlenen suçların niteliğine göre ceza artırımı yapılır. Örneğin, örgüt aynı yöntemle birden fazla kez suç işlerse, bu suçlar zincirleme suç olarak değerlendirilir.

Muhakeme

Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu, şikayete tabi değildir ve re’sen soruşturulan bir suçtur. Savcılık, örgütün varlığını ve suç işleme amacını tespit etmek amacıyla soruşturma başlatır. Örgütün yapısı, üyeleri, faaliyetleri ve suç işleme kapasitesi delillerle ortaya konulmalıdır.

Yargılama aşamasında, mahkeme örgütün varlığını, suç işleme amacını ve faillerin bu örgütle olan bağlantısını değerlendirir. Örgütün faaliyetleri kapsamında işlenen suçlar da ayrı ayrı soruşturulur ve cezalandırılır.

Suçun Cezası

TCK m.220’ye göre, suç işlemek amacıyla örgüt kuran veya yöneten kişi, dört yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Örgüte üye olan kişilere ise iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası verilir. Örgütün faaliyeti çerçevesinde suç işlenmesi durumunda, işlenen suçtan dolayı ayrıca ceza verilir.

Eğer örgüt, cebir veya tehdit kullanarak suç işlemeyi amaçlıyorsa, bu durumda daha ağır cezalar uygulanır. Ayrıca örgütün silahlı olması halinde, TCK m.314 hükümleri devreye girer ve ceza artırılır.

Sonuç

Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu, organize suçlarla mücadele etmek için düzenlenmiş önemli bir suç tipidir. Bu suçun önlenmesi, toplumun güvenliği ve kamu düzeninin korunması açısından büyük önem taşır. Örgütlü suçlarla mücadelede etkin cezalandırma ve caydırıcılık, bu suçun işlenmesini engellemede temel unsurlardır.

Hukuk devleti ilkesi çerçevesinde, örgütlü suçlarla mücadele etkin bir şekilde yürütülmeli, bireylerin bu tür örgütlere katılması engellenmelidir. Örgütlü suçların toplumsal etkileri göz önünde bulundurulduğunda, bu suçun önlenmesi, bireylerin hak ve özgürlüklerinin korunması için de büyük önem taşır.

Duygu Maide KARATAŞ & Av. Ahmet EKİN