Vasiyetname Nedir? Nasıl Düzenlenir?

Vasiyetname, miras bırakanın belirli şartlar çerçevesinde yazılı veya sözlü olarak düzenleyebildiği, son istek ve tasarruflarını içeren ölüme bağlı bir hukuki işlemdir. Vasiyetname üç şekilde yapılabilir;

• Resmi Vasiyetname
• El Yazılı Vasiyetname
• Sözlü Vasiyetname

Resmi Vasiyetname

Resmî vasiyetname, miras bırakanın bir memur resmi makam huzurunda, belirli şekil şartlarına uygun olarak düzenlediği ölüme bağlı tasarruftur.

Resmi Vasiyetname Nasıl Düzenlenir?

Resmî vasiyetname, iki tanığın katılmasıyla resmî memur tarafından düzenlenir. Resmî memur, sulh hâkimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevli olabilir.

Miras bırakan, arzularını resmî memura bildirir. Bunun üzerine memur, vasiyetnameyi yazar veya yazdırır ve okuması için miras bırakana verir. Vasiyetname, miras bırakan tarafından okunup imzalanır. Memur, vasiyetnameyi tarih koyarak imzalar.

Vasiyetnameye tarih ve imza konulduktan hemen sonra miras bırakan, vasiyetnameyi okuduğunu, bunun son arzularını içerdiğini memurun huzurunda iki tanığa beyan eder. Tanıklar, bu beyanın kendi önlerinde yapıldığını ve miras bırakanı tasarrufa ehil gördüklerini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar. Vasiyetname içeriğinin tanıklara bildirilmesi zorunlu değildir.

Miras bırakan vasiyetnameyi bizzat okuyamaz veya imzalayamazsa, memur vasiyetnameyi iki tanığın önünde ona okur ve bunun üzerine miras bırakan vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan eder. Bu durumda tanıklar, hem miras bırakanın beyanının kendi önlerinde yapıldığını ve onu tasarrufa ehil gördüklerini; hem vasiyetnamenin kendi önlerinde memur tarafından miras bırakana okunduğunu ve onun vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan ettiğini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar.

Resmi Vasiyetname Düzenlenmesine Katılamayacak Kişiler

Fiil ehliyeti bulunmayanlar, bir ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklılar, okur yazar olmayanlar, miras bırakanın eşi, üstsoy ve altsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri, resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine memur veya tanık olarak katılamazlar.

Resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine katılan memura ve tanıklara, bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunulamaz

El Yazılı Vasiyetname

El Yazılı Vasiyetname, miras bırakanın kendi el yazısıyla yazarak düzenlediği ve belirli şekil şartlarına tabi olan bir ölüme bağlı tasarruftur. El yazılı vasiyetnamenin şartları şöyledir;

• Tamamen miras bırakanın el yazısıyla yazılmış olması gerekir.
• Tarih içermelidir. Vasiyetnamenin hangi gün, ay ve yılda yazıldığı açıkça belirtilmelidir.
• İmza bulunmalıdır. Miras bırakan, vasiyetnamenin altına kendi el yazısıyla imza atmalıdır.

El yazılı vasiyetname, saklanmak üzere açık veya kapalı olarak notere, sulh hâkimine veya yetkili memura bırakılabilir. Fakat el yazılı vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için herhangi bir resmi makamın onayına gerek yoktur.

Sözlü Vasiyetname

Sözlü Vasiyetname, miras bırakanın olağanüstü durumlar nedeniyle yazılı veya resmî bir vasiyetname düzenleyememesi halinde, son arzularını sözlü olarak beyan etmesiyle gerçekleştirilen bir ölüme bağlı tasarruftur.

Miras bırakan; yakın ölüm tehlikesi, ulaşımın kesilmesi, hastalık, savaş gibi olağanüstü durumlar yüzünden resmî veya el yazılı vasiyetname yapamıyorsa, sözlü vasiyet yoluna başvurabilir. (TMK m. 539/1)

Bunun için miras bırakan, son arzularını iki tanığa anlatır ve onlara bu beyanına uygun bir vasiyetname yazmaları veya yazdırmaları görevini yükler. Resmî vasiyetname düzenlenmesinde okur yazar olma koşulu dışında, tanıklara ilişkin yasaklar, sözlü vasiyetteki tanıklar için de geçerlidir.

Miras bırakan için sonradan diğer şekillerde vasiyetname yapma olanağı doğarsa, bu tarihin üzerinden bir ay geçince sözlü vasiyet hükümden düşer.

Sözlü Vasiyetnamenin Belgelenmesi

Miras bırakan tarafından görevlendirilen tanıklardan biri, kendilerine beyan edilen son arzuları, yer, yıl, ay ve günü de belirterek hemen yazar, bu belgeyi imzalar ve diğer tanığa imzalatır. Yazılan belgeyi ikisi birlikte vakit geçirmeksizin bir sulh veya asliye mahkemesine verirler ve miras bırakanı vasiyetname yapmaya ehil gördüklerini, onun son arzularını olağanüstü durum içinde kendilerine anlattığını hâkime beyan ederler.

Tanıklar, daha önce bir belge düzenlemek yerine, vakit geçirmeksizin mahkemeye başvurup yukarıdaki hususları beyan ederek miras bırakanın son arzularını bir tutanağa geçirtebilirler. Sözlü vasiyet yoluna başvuran kimse askerlik hizmetinde bulunuyorsa, teğmen veya daha yüksek rütbeli bir subay; Ülke sınırları dışında seyreden bir ulaşım aracında bulunuyorsa, o aracın sorumlu yöneticisi; sağlık kurumlarında tedavi edilmekteyse, sağlık kurumunun en yetkili yöneticisi hâkim yerine geçer.

Vasiyetten Dönme

Vasiyetnamenin tamamından veya bir kısmından dönülebilir.  Vasiyetten yok etme, yeni vasiyetname ile ve daha sonra tasarruf yapılması ile dönülebilir.

Yok Etme İle Vasiyetten Dönme

Miras bırakan, yok etmek suretiyle vasiyetnameden dönebilir. Kaza sonucunda veya üçüncü kişinin kusuruyla yok olan ve içeriğinin aynen ve tamamen belirlenmesine olanak bulunmayan vasiyetname hükümsüz kalır. Tazminat isteme hakkı saklıdır.

Yeni Vasiyetname İle Dönme

Miras bırakan, önceki vasiyetnamesinin yerine geçecek yeni bir vasiyetname hazırlayarak eski vasiyetinden dönebilir. Yeni vasiyetname, resmî şekilde, el yazısıyla veya sözlü olarak düzenlenebilir.

Miras bırakan, önceki vasiyetnamesini ortadan kaldırmaksızın yeni bir vasiyetname yaparsa, kuşkuya yer bırakmayacak surette önceki vasiyetnameyi tamamlamadıkça, sonraki vasiyetname onun yerini alır. (TMK m. 544/1)

Sonraki Tasarruflar

Vasiyetname ile belirli bir mal bırakılmasına karar verilmişse, miras bırakanın, aksi bir durum belirtmediği sürece, sonradan o mal üzerinde vasiyetle uyumsuz bir tasarrufta bulunması, bu vasiyetin geçerliliğini sona erdirir.

Belirli mal bırakma vasiyeti de, vasiyetnamede aksi belirtilmedikçe, miras bırakanın sonradan o mal üzerinde bu vasiyetle bağdaşmayan başka bir tasarrufta bulunmasıyla ortadan kalkar. (TMK m. 544/2)

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Furkan DİLER