Boşanmanın Boşanan Eşler Yönünden Mali Sonuçları 

Boşanmanın boşanan eşler yönünden bazı mali sonuçları yoksulluk nafakası, maddi tazminat, manevi tazminat, mal rejiminin sona ermesi, ölüme bağlı tasarrufların sona ermesidir.

Mal rejiminin sona ermesi ve ölüme bağlı tasarrufların hükümsüz hale gelmesi boşanmanın kesinleşmesi ile gerçekleşir.

Yoksulluk nafakası, maddi tazminat ve manevi tazminata hükmedilebilmesi için tarafların talep etmiş olması şartı aranmaktadır.

Maddi Tazminat ve Manevi Tazminat Davası

Maddi tazminat davası, boşanma sonucunda tarafların mal varlığında ortaya çıkan zararın giderilmesi amacıyla açılır.

Manevi tazminat davası ise boşanma sonucunda şahıs varlığında ortaya çıkan zararın tanzim edilmesi amacıyla açılmaktadır.

TMK m.174’e göre “Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir. Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.”

Mahkeme tarafların kusur oranları, mali ve sosyal durumunu göz önünde tutarak maddi tazminat miktarı belirleyebilir.

Mahkeme maddi tazminat miktarının toptan ya da irat biçiminde ödenmesine karar verebilir.

İrat biçiminde ödenmesine karar verilen maddî tazminat veya nafaka, alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü hâlinde kendiliğinden kalkar; alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, yoksulluğunun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi hâlinde mahkeme kararıyla kaldırılır.

Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir.

Hâkim, istem hâlinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen maddî tazminat veya nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir.

Manevi tazminat irat şeklinde ödenemez.

Maddi Tazminatın Şartları Nelerdir?

Maddi tazminatın şartları aşağıdaki gibidir:

• Boşanma kararının kesinleşmiş olması.
• Davacı olan taraf boşanma sebebiyle maddi tazminata uğraşmış olmalıdır.
• Boşanma sebebine bakıldığında davacı tarafın davalı taraftan daha az kusuru olmalıdır.
• Boşanma ile davacını uğradığı zarar arasında illiyet bağı olmalıdır.

Manevi Tazminatın Şartları Nelerdir?

Manevi tazminatın şartları aşağıdaki gibidir:

• Boşanma kararının kesinleşmiş olması.
• Davacını tarafın boşanmaya sebep olan olay ve olgular sebebiyle kişilik hakkı zedelenmiş olmalı.
• Davalının kusurlu olması ya da kusurunun davacıdan fazla olması gerekir.
• Davalının uğradığı zarar ile boşanma davası arasında illiyet bağı olmalıdır.

Yoksulluk Nafakası Nedir?

Yoksulluk nafakası, eşlerin boşanmasının kesinleşmesi ile beraber yoksulluğa düşecek olan kusursuz ya da daha az kusurlu tarafın talep edebileceği nafakadır.

Yoksulluk nafakası mahkeme kararına göre tek seferde ya da irat biçiminde ödenebilir. Ancak uygulamada sık karşılaşılan ödeme yöntemi irat biçimindedir.

TMK m.176’ya göre “İrat biçiminde ödenmesine karar verilen maddî tazminat veya nafaka, alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü hâlinde kendiliğinden kalkar; alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, yoksulluğunun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi hâlinde mahkeme kararıyla kaldırılır.

Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir.”

Boşanma kararı kesinleştikten itibaren 1 yıl içerisinde nafakaya ilişkin dava açılabilmesi mümkündür.

Boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarında, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.

Yoksulluk Nafakası Talep Edebilmenin Şartları Nelerdir?

Yoksulluk nafakası talep edebilmenin şartları aşağıdaki gibidir:

• Boşanma davası kesinleşmiş olmalıdır.
• Yoksulluğa düşecek olan tarafın yoksulluk nafakasını talep etmesi gereklidir.
• Yoksulluk nafakası talebinde bulunan kişi diğer tarafa kıyasla ağır kusurlu olmamalıdır.
• Nafaka talep eden tarafın boşanma sebebiyle yoksulluğa düşme tehlikesi mevcut olmalıdır.
• Nafaka miktarı nafaka ödeme yükümlüsünün ödeme gücüyle orantılı olmalıdır.

Mal Rejiminin Tasfiyesi

Mal rejiminin tasfiyesinde eşlerin bağlı olduğu rejime ilişkin hükümler uygulanır.

Ölüme Bağlı Tasarrufların Hükümsüz Hale Gelmesi 

Ölüme bağlı tasarruftan eşlerin miras hakkı sonucu doğmaktadır. Ölüme bağlı tasarruflar miras sözleşmesi ve vasiyettir. Boşanma sonucunda eşlerin yasal mirasçılığı sona erer. Dolayısıyla ölüme bağlı tasarruflardan doğan hakları da hükümsüz hale gelir.

Boşanmadan önce eşlerin birbirlerine ölüme bağlı tasarruflarda bulunmasının sebebinin evli olup evliliğin devam edeceğine olan inançlarıdır. Bu sebeple kanun koyucu boşanma durumunda bu tasarrufların sona ereceğini öngörmüştür.

Duygu Maide Karataş & Av. Ahmet EKİN