Harç Nedir?

Harç, devlet veya kamu kurumları tarafından belirli işlemler için talep edilen bir ücrettir. Bu işlemler, ruhsatlar, belgeler, kayıtlar veya hizmetler gibi çeşitli alanlarda olabilir. Harçlar, genellikle belirli bir hizmetin karşılığı olarak alınır ve devletin gelir kaynaklarından biridir.

Yargı Yoluna Başvurma Harcı Nedir?

Yargı yoluna başvurma harcı, mahkemelere veya diğer yargı mercilerine başvuruda bulunan tarafların, başvurunun kabul edilmesi için ödemesi gereken bir ücrettir. Bu harç, genellikle dava açma, itiraz, temyiz veya diğer yargı süreçlerinde talep edilir.

Yargı yoluna başvurma harcı, başvurulan yargı merciine, davanın türüne ve niteliğine göre değişiklik gösterebilir. Her ülkede ve yargı sisteminde harç miktarları farklılık arz edebilir. Türkiye’de, Harçlar Kanunu çerçevesinde belirlenen tarifelere göre hesaplanan bu harçlar, başvuru yapılan mahkeme türüne göre de değişkenlik gösterebilir.

Yargı yoluna başvurma harcı, genellikle davanın başında peşin olarak ödenir ve ödeme yapılmadığı takdirde başvuru işlemi tamamlanmaz. Ancak, bazı durumlarda mahkeme, harç muafiyeti veya indirim uygulayabilir; bu da özellikle maddi durumu elverişsiz olan kişiler için geçerlidir. Harç ödemeleri, mahkemeye veya ilgili yargı mercilerine başvuru sırasında belgelerle birlikte sunulmalıdır.

Yargı Harcı Nedir?

Yargı harçları, mahkemelerde dava açmak veya yargı süreçlerine katılmak için ödenmesi gereken ücretlerdir. Bu harçlar, davanın türüne, mahkeme derecesine ve işin niteliğine göre değişiklik gösterir. Türkiye’de yargı harçları, Harçlar Kanunu çerçevesinde düzenlenmiştir.

Yargı Harcı Türleri Nelerdir?

Yargı harcı türleri aşağıda sayılmıştır:

• Dava Harcı: Davanın açılması sırasında ödenir. Harç miktarı, davanın konusuna ve değerine bağlı olarak değişir. 
• İtiraz Harcı: İlk derece mahkemesinin kararına itiraz etmek için ödenen harçtır. 
• Temyiz Harcı: Yüksek Mahkemeye (Örneğin, Yargıtay) başvuru için ödenir. 
• İhtiyati Tedbir Harcı: Acil durumlarda mahkemeden tedbir talep etmek için ödenen harçtır. 
• Dava Dilekçesi Harcı: Davanın başlatılması için gerekli olan dilekçenin sunulması sırasında ödenir. 

Harç Miktarları

Yargı harçları, her yıl belirlenen tarifelere göre değişir. Mahkemelerdeki işlerin yoğunluğuna, ekonomik koşullara ve dava türlerine göre farklılık gösterebilir.

Yargı Harçlarında Mükellefiyet

Yargı harçları genel olarak bir işlemin yapılmasını sağlayan ödenmediği takdirde kaçınılmaz sonuçları olan teminat gibidir. Yargı yolunda harç mükellefiyetleri genelikle lehine işlem yapılacak olan tarafça ödenir. Zira Harçlar Kanunu madde 11’ e göre “Genel olarak yargı harçlarını davayı açan veya harca mevzu olan işlemin yapılmasını isteyen kişiler ödemekle mükelleftir.”

Vasinin hesabının görülmesi dolayısıyla alınacak harçlar, vesayet altındaki şahsa izafeten vasiden alınır. Herhangi bir istek olmaksızın resen yapılacak işlemlere ait harçlar, aksine hüküm yoksa, lehine işlem yapılan kişilerden alınır.

Aşağıdaki durumlarda istemde bulunan harcı ödemekle mükelleftir:

• Ceza mahkemelerinde şahsi hukuka ait hakların hüküm altına alınması halindede, celse harçları hariç olmak üzere harç alınır.
• Hakem kararlarının infazı lazım geldiğine dair mahkeme başkanı veya hakim tarafından verilen şerhlerden, hakem kararının mahiyetine göre, karar ve ilam harcı alınır.
• Yabancı hakem kararları ile, kanun gereğince tahkim yolu ile halli mecburi olan davalardan da aynı suretle harç alınır.
• Yabancı bir mahkeme tarafından verilen ilamların tenfizi için açılacak davalardan, bu ilamlarda hükmolunmuş şeyin değeri, nevi ve mahiyetine göre (1) sayılı tarife gereğince harç alınır.
• Bölge İdare Mahkemeleri ile Danıştay’da açılacak davalardan harç alınır.
• Karşılık davalar, müstakil davalar gibi harca tabidir.
• Davaya müdahale eden kimse, kanun yollarına müracaat ederse iltihak ettiği taraftan alınan harca eşit harcı ödemek mecburiyetindedir.
• Muameleden kaldırılan dosya, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda belirtilen süre içinde yenilenmediği takdirde, davanın görülebilmesi yeniden harç verilmesine bağlıdır.
• Bir hükmün bozulmasını mütaakip verilecek hükümlerden yeni bir hüküm gibi karar ve ilam harcı alınır
• Tashihi karar talebinin kabulü üzerine temyiz olunan hüküm tasdik edilirse, temyiz olunan hükümden alınmış olunan harç kadar yeniden harç alınır.
• İade-i muhakemenin kabulü üzerine cereyan edecek davalar, yeni davalar gibi harca tabidir.

Harç Muafiyeti

Bazı durumlarda, maddi durumu elverişsiz olan kişiler harçlardan muaf tutulabilir veya harçta indirim alabilir. Bu muafiyet, genellikle mahkeme tarafından değerlendirilir.

Aşağıdaki durumda ilgililer veya taraflar harç ödemekten muaftır:

• Değeri 50 Yeni Türk Lirasını geçmeyen dava ve takipler (Ticari senetlere ait takipler hariç),
• Vasi tayini ve azli, hakimin reddi talebinin kabulü ve hakimin istinkafına ait kararlar,
• Ayda 100 Yeni Türk Lirasını geçmeyen nafakalara ait dava ve takipler, “Birden fazla kişiler lehine nafakaya hükmedilmesine dair ilamlarda her kişi lehine hükmedilen miktar müstakil olarak nazara alınır.
• İcra ve iflas dairelerinin kusuru yüzünden yanlış yapılmış olan işlemlerin ıslahı ve iptaline dair tetkik mercileri kararlarıyla, bu iptal veya ıslah dolayısıyla yeniden yapılacak işlemler,
• Ticaret sicilinde re’sen yapılan düzeltmeler ile ilgililerin kusuru olmaksızın nüfus idareleri tarafından resen yapılacak düzeltmeler sonucu ticaret sicilinde yapılacak düzeltmeler,
• İcra tetkik mercilerinin cezaya mütedair kararlarıyla bu kararların temyizi işlemleri.
• İcra ve İflas Kanununun 270. maddesine göre yapılacak defter tutma işlemleri,
• Yetkili makamların isteyecekleri ilam ve sair evrak suretleri,
• Kamu adına C. savcıları tarafından Hukuk mahkemelerine açılan davalar ve kanun yolu başvuruları ile ceza mahkemelerinden verilen kararlara karşı kanun yolu başvuruları,
• Erler ve ihtiyaçları Devlet tarafından deruhde ve temin olunan onbaşı ve çavuşlar adliye işlemlerinden ötürü harçtan muaftırlar.

Yargı Harçlarında Ödeme

Yargı harçları, mahkemeye başvuru sırasında belirlenen yöntemlerle (banka, online ödeme, vb.) ödenmelidir. Ödeme belgeleri, başvuru evraklarıyla birlikte sunulmalıdır.

Dava açmadan önce harç miktarlarını ve hangi tür harçların ödeneceğini kontrol etmek önemlidir. Bu, sürecin sorunsuz ilerlemesi için gereklidir. Yargı harçlarının ödenmesi, dava açma veya yargı sürecine katılma aşamasında önemli bir adımdır.

Ödeme Zamanı

Yargı harçları, dava açarken veya yargı sürecine katılmak için gerekli belgelerle birlikte başvuru sırasında peşin olarak ödenmelidir.

Ödeme Yöntemleri

Banka Ödemesi: Harçlar, belirli bankalar aracılığıyla ödenebilir. Banka dekontu, başvuru belgeleri ile birlikte sunulmalıdır.

Online Ödeme: Bazı yargı mercileri, online ödeme sistemleri aracılığıyla harçların ödenmesine olanak tanır.

Mahkeme veznesi: Mahkeme binalarında bulunan veznelerde doğrudan ödeme yapılabilir.

Ödeme Belgeleri

Harç ödemeleri yapıldıktan sonra alınan ödeme belgeleri, başvuru dosyasıyla birlikte sunulmalıdır. Bu belgeler, harcın ödendiğini kanıtlar.

Ödeme Miktarları

Harç miktarları, davanın türüne, değerine ve mahkeme derecesine göre değişir. Her yıl belirlenen tarifelere göre güncellenir.

Harç Muafiyeti

Maddi durumu elverişsiz olan kişiler veya belirli kamu kurumları için harç muafiyeti veya indirim talep edilebilir. Bu durumun mahkeme tarafından onaylanması gerekir.

İade Durumu

Harçların, belirli şartlar altında iadesi mümkündür. Örneğin, dava süreci iptal edilirse, harç iade talep edilebilir.

Yargı harçlarının doğru ve zamanında ödenmesi, dava sürecinin aksamadan ilerlemesi için büyük önem taşır.

Harç Alma Ölçüleri ve Nispetleri Nedir?

Yargı harçları tarifede yazılı işlemlerden değer ölçüsüne göre nispi esas üzerinden, işlemin nev’i ve mahiyetine göre maktü esas üzerinden alınır.

• Müdahalenin Men’i tescil ve tapu kayıt iptali gibi gayrimenkulün aynına taalluk eden davalarda gayrimenkulün değeri nazara alınır.
• Gayrimenkulün tahliyesi davalarında, yazılı mukavele olsun veya olmasın bir yıllık kira bedeli üzerinden karar ve ilam harcı alınır.
• Bir gayrimenkulün veya bir geminin tahliye ve teslimine dair olan icra takiplerinde tahsil harcı; bir yıllık kira bedeli, yoksa bu süreye göre takdir edilecek bir bedel üzerinden hesaplanır.
• İcra takiplerinde takipten sonra işleyecek olan faizler, harcın hesabında nazara alınmaz.
• Davadan feragat veya davayı kabul veya sulh, muhakemenin ilk celsesinde vuku bulursa, karar ve ilam harcının üçte biri, daha sonra olursa üçte ikisi alınır.
• Her ne sebep ve suretle olursa olsun, icra takibinden vazgeçildiğinin zabıtnameye yazılması için vazgeçilen miktara ait tahsil harcının yarısı alınır. Ancak haczedilen mal satılıp paraya çevrildikten sonra vazgeçilirse tahsil harcı tam olarak alınır.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Mehmet Uğur DUDAKLI