İflasta Yetki, Harç ve Giderler

İcra ve İflas Hukuku aynı kanun içerisinde düzenlensene de yetki ve harçlar bakımından farklılıklar gösterir. Bu yazıda İflas Hukukunda yetki, harç ve giderler anlatılacaktır.

İflasta Yetki

İflasta yetki kuralları icra hukukunda olduğu gibi İcra ve İflas Kanununda düzenlenir. İflasta yetkili icra dairesi borçlunun (işlem) muamele merkezinin bulunduğu yer icra dairesidir. İşlem merkezinden anlaşılması gereken borçlunun ticarethanesinin bulunduğu yer olmayıp onun üçüncü kişilere karşı işlemlerini yönettiği yer, merkezdir. İcra dairesinin yetkisi kamu düzeninden değildir yani taralar arasında yetki sözleşmesi yapılabilir.

Borçlu ödeme emrine süresi içerisinde yetkili olan icra dairesini de belirtmek üzere yetki itirazında bulunabilir. Aksi halde asliye ticaret mahkemesinde icra dairesinin yetkisine itiraz edilemeyeceği gibi ticaret mahkemesi de re’sen bu konuyu inceleyemez.

İflas davası için yetkili ticaret mahkemesi ise borçlunun işlem (muamele) merkezinin bulunduğu asliye ticaret mahkemesidir. Ticaret mahkemesinin yetkisi iflas dairesinin yetkisinin aksine kamu düzenindendir. Yani iflas davası için borçlunun muamele merkezinin olduğu yer asliye ticaret mahkemesi kesin yetkilidir. Taraflar bu konuda yetki sözleşmesi imzalayamazlar.

Yetki itirazı davanın her aşamasında ileri sürülebilir ve mahkeme yetkisizliğini (re’sen) kendiliğinden araştırmak zorundadır. Çünkü iflas davasında asliye ticaret mahkemesinin yetkisine itiraz, bir ilk itiraz değil kamu düzenine ilişkin bir meseledir.

Unutmadan belirtmek gerekir ki her ne kadar Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 14. Maddesinde “Bir şubenin işlemlerinden doğan davalarda, o şubenin bulunduğu yer mahkemesi de yetkilidir.” Dese de şubeye ilişkin açılacak iflas davalarında şubenin bulunduğu yer değil merkezin bulunduğu asliye ticaret mahkemesi kesin yetkilidir.

İflas hukukunda yetkili iflas dairesi, iflasa karar vermiş asliye ticaret mahkemesinin yargı çevresindeki iflas dairesidir. İflas dairesinin yetkisi de asliye ticaret mahkemesi gibi kamu düzenine ilişkin ve kesindir. İflas dairelerinin yetkisi hakkında taraflar arasında yetki sözleşmesi yapılamaz.

İflas Harç ve Giderleri

İcra ve İflas Kanunu’nun 15. Maddesinde “İcra ve iflas harçlarını kanun tayin eder. Kanunda hilafı yazılı değilse, bütün harç ve masraflar borçluya ait olup neticede ayrıca hüküm ve takibe hacet kalmaksızın tahsil olunur. “  der. Yani aksine hüküm yoksa bütün harç ve giderleri borçlu öder.

İflas harç ve giderleri, 492 sayılı Harçlar Kanununda düzenlenmiştir. Öncelikle takip talebinde bulunan alacaklıdan da maktu başvurma harcı ve iflas bedelinin binde beşi (nisbi) peşin harç alınır.

Borçlu, iflasına karar verilmeden önce borcunu öderse iflas takibi, tıpkı bir icra takibi gibi son bulmuş olacağından borçludan tahsil harcı alınması gerekir. Aynı biçimde, iflas kararı verilmeden önce borcun ödenmesi durumunda, iflas takibi, icra takibi gibi sonuçlandığından alacaklıdan %2 oranında cezaevi harcı alınmalıdır.

İflas ödeme emrini alan borçlu, takip konusu borcunu ödemez ve alacaklı ticaret mahkemesinde iflas davası açarsa takip açarken yatırdığı binde beş (5) peşin harç, iflas davası için ödenmesi gerekecek 1/4  nisbi karar ve ilam harcına mahsup edilir.

İflas açılmasında sonra da iflasın açılması harcı (maktu), masaya katılma harcı (maktu), iflasta paylaştırılan para üzerinden de (nispi) harç alınır. İflasta tahsil harcı iflasın aşamalarına göre değişkenlik göstermez, tek harç oranı vardır. 2024 yılı için tahsil oranı 4,55 tir.

İflasta icra dairesi tarafından tahsil edilmiş bir para söz konusu olmadığından cezaevi harcı alınmaz.

İflas takibi, iflas davası ve iflas tasfiyesi için yapılan harcamalara iflas giderleri denir. İflas kararı verilinceye kadar yapılan giderler tıpkı icra giderleri gibidir. Alacaklı iflas takip ve dosyası için giderlerle, birinci alacaklılar toplantısına kadar olan giderleri ve iflas kararının yasa yolları için gerekli tüm tebliğ masraflarını peşin olarak öder. Bu giderleri alacaklı ileride tasfiye sonunda öncelikli olarak alır.

İflas giderlerinin tümünden, iflas takip ve davasında haksız çıkmış borçlu sorumludur.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Tuğçe ŞEN