Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu (TCK m.179)
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 179. maddesinde düzenlenmiş olup, karayollarında seyir güvenliğini kasıtlı veya taksirli eylemlerle tehlikeye atan fiilleri cezalandırmayı amaçlar. Bu suç, bireylerin yaşam hakkını, fiziksel bütünlüğünü ve malvarlığını korumanın yanı sıra, toplumsal güvenliğin temini için trafik düzeninin sağlanmasını hedefler. Özellikle araç kullanımına bağlı sorumlulukları ihlal eden davranışlar, bu suç kapsamında değerlendirilir. Suçun düzenlenişi, trafik kazalarına neden olabilecek ihmallerin önlenmesine yönelik caydırıcılık taşır.
Suçun Manevi Unsurları
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, hem kasıtla hem de taksirle işlenebilir. Kasten işlenmesi hâlinde fail, trafik güvenliğini ihlal edecek eylemi bilerek ve isteyerek gerçekleştirir. Örneğin, hız sınırlarını bilerek aşarak tehlike yaratılması veya alkollü bir şekilde araç kullanılması, kasten işlenen fiillere örnektir. Fail, trafik güvenliğini tehlikeye atacağını öngörerek eylemi gerçekleştirdiği için kasıt unsuru devreye girer.
Taksirle işlenmesi durumunda ise failin dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı hareketi sonucunda trafik güvenliği tehlikeye girer. Taksir, failin kusurlu davranışları nedeniyle öngörmesi gereken bir sonucu öngörememesi hâlinde ortaya çıkar. Örneğin, direksiyon başında telefon kullanarak dikkatsiz davranılması ve bu durumun trafik güvenliğini tehlikeye sokması, taksirle işlenen bir fiildir. Burada, failin kastı bulunmamakla birlikte, gerekli özeni göstermediği için suç oluşur.
Suçun Maddi Unsurları
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, bir fiilin trafik akışını ve güvenliğini somut bir şekilde tehdit etmesiyle meydana gelir. Suçun maddi unsuru, failin karayolunda araç kullanırken trafik düzenini bozan ve güvenliği tehlikeye atan bir eylemde bulunmasıdır. Bu tehlike, sadece diğer sürücüler için değil, yayalar ve diğer yol kullanıcıları için de söz konusu olabilir.
Suçun oluşması için mutlaka bir zararın meydana gelmesi gerekmez; trafik güvenliğini somut bir şekilde tehdit eden bir tehlikenin yaratılmış olması yeterlidir. Örneğin, bir sürücünün araç kullandığı sırada ani manevralar yaparak diğer araçların seyir güvenliğini ihlal etmesi veya yolda tehlikeli hareketler yaparak kazaya sebebiyet verme riskini artırması, suçun maddi unsurunu oluşturur.
Hukuka Aykırılık Unsuru
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, hukuka aykırı bir fiil olarak düzenlenmiştir. Failin eylemi, hukuka uygunluk nedenlerinden biri kapsamında değerlendirilemezse, hukuka aykırılık unsuru oluşur. Örneğin, bir trafik polisinin veya ambulans şoförünün acil bir durumda hız sınırını aşması, hukuka uygun bir neden olarak değerlendirilebilir. Ancak, bu gibi durumlarda bile eylemin meşru bir amaç taşıması ve trafik güvenliğini tehlikeye atmamak için gerekli tedbirlerin alınmış olması gereklidir.
Suçun Özel Görünüş Biçimleri
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, teşebbüse elverişli bir suçtur. Örneğin, failin alkollü şekilde araç kullanmak için yola çıkması, ancak güvenlik güçlerinin müdahalesi sonucu eylemini tamamlayamaması durumunda teşebbüs söz konusu olabilir. Tehlikenin gerçekleşme aşamasına gelmeden önlenmesi, suçun teşebbüs düzeyinde kaldığını gösterir.
İştirak hâlinde, birden fazla kişinin bu suçu birlikte işlemesi mümkündür. Örneğin, bir grup sürücünün karayolunda kural dışı yarış düzenlemesi ve bu eylemin trafik güvenliğini tehlikeye atması, iştirak hükümleri çerçevesinde değerlendirilir. Suç içtimaında ise failin aynı fiille birden fazla suçu ihlal etmesi mümkündür. Örneğin, hem trafik güvenliğini tehlikeye sokma hem de kamu malına zarar verme fiilleri bir arada işlenmişse, ayrı cezalar uygulanabilir.
Muhakeme
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, şikayete tabi olmayan bir suçtur ve soruşturulması re’sen yapılır. Trafik güvenliğini ihlal eden eylemlerin toplum genelini ilgilendirmesi, kamu düzenine yönelik bir tehdit oluşturduğu için savcılık tarafından doğrudan soruşturma başlatılır.
Mahkeme, failin dikkatsizlik veya kasıt derecesini, fiilin toplum üzerindeki etkilerini ve trafik güvenliği açısından doğurduğu sonuçları değerlendirir. Ayrıca, failin eylem sırasında alkollü, yorgun ya da bilinçli şekilde hız sınırını aşarak hareket edip etmediği gibi unsurlar da dikkate alınır. Eğer eylem sonucunda ciddi bir zarar meydana gelmişse, bu durum cezayı artırıcı bir unsur olarak değerlendirilir.
Sonuç
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, bireylerin can ve mal güvenliğinin yanı sıra, toplumsal düzeni de tehdit eden eylemleri önlemeyi hedefleyen önemli bir suç tipidir. Suçun oluşması için tehlikenin gerçekleşmesi yeterli olup, somut bir zarar meydana gelmesi şart değildir. Trafik kurallarının toplumun genel güvenliği açısından taşıdığı önem göz önüne alındığında, bu suçun caydırıcılık amacı taşıdığı açıktır. Failin kusur derecesine bağlı olarak uygulanacak cezalar, toplumda trafik kurallarına uyma bilincini artırmayı amaçlar.
Duygu Maide KARATAŞ & Av. Ahmet EKİN
