Vergi Uzlaşması

Vergi mükellefleri, vergi tarhiyatı ve cezalarla karşılaştıklarında, her zaman yargı yoluna başvurma hakkına sahip olsalar da, bu süreç zaman alıcı ve maliyetli olabilir. Bunun yerine, vergi idaresi ile anlaşarak daha hızlı ve ekonomik bir çözüm yolu arayan mükellefler için vergi uzlaşması önemli bir alternatif sunmaktadır.

Uzlaşma, mükelleflerin vergi dairesiyle anlaşmaya vararak, yargı yoluna başvurmadan vergi borçlarını ve cezalarını çözmelerine imkan tanır. Bu makalede, vergi uzlaşması, özellikle “tarhiyat öncesi uzlaşma” hakkındaki önemli hususlar açıklanacaktır. 

Uzlaşma Nedir? 

Vergi uzlaşması, mükelleflerin vergi idaresiyle anlaşarak, kendilerine yöneltilen vergi tarhiyatları ve bunlarla bağlantılı vergi cezaları konusunda yargı yoluna başvurmadan çözüm bulmalarına imkan tanıyan idari bir çözümdür.

Uzlaşma, mükelleflerin vergi ile ilgili ortaya çıkan anlaşmazlıkları çözüme kavuşturmasına yardımcı olur ve taraflar arasında daha hızlı bir çözüm sağlanmasını mümkün kılar. Uzlaşma iki ana kategoriye ayrılır: Tarhiyat öncesi uzlaşma ve tarhiyat sonrası uzlaşma. 

Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Nedir? 

Tarhiyat öncesi uzlaşma, vergi incelemesi yapılan mükelleflerin, vergi tarh edilmeden ve vergi ziyaı cezası kesilmeden önce başvurabilecekleri bir haktır. Bu süreç, mükelleflerin vergi incelemesi sırasında ortaya çıkan matrah farkları ve cezalar hakkında vergi dairesiyle anlaşmalarını sağlar.

Tarhiyat öncesi uzlaşma, mükellefler için vergi ve cezalar konusunda daha düşük bir maliyetle anlaşma yapma imkânı tanır, çünkü vergi tarhiyatı ve ceza kesimi olmadan çözüm sağlanmış olur. 

Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Kapsamındaki Vergiler ve Cezalar 

Tarhiyat öncesi uzlaşma, bazı vergi türleri ve cezalar için geçerlidir. Bu kapsamda yer alan vergiler ve cezalar şunlardır: 

• Vergi İncelemeleri Sonucu Bulunan Matrah Farkları: Vergi incelemeleri sırasında tespit edilen matrah farkları üzerine salınacak vergiler.
• Vergi Ziyaı Cezaları: Matrah farklarına ilişkin kesilecek vergi ziyaı cezaları
• Usulsüzlük Cezaları: 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren 6.800 Türk Lirasını aşan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları da uzlaşmaya tabi tutulabilir. 

Tarhiyat öncesi uzlaşma, mükelleflerin vergi ve cezalarda indirim alabileceği bir süreç sunar, ancak bunun için uzlaşmaya konu edilebilecek cezaların belirli bir tutarın üzerinde olması gerekmektedir. 

Uzlaşma Kapsamı Dışında Kalan Vergi ve Cezalar 

Her ne kadar uzlaşma vergi mükelleflerine çeşitli kolaylıklar sunsa da, bazı vergi türleri ve cezalar uzlaşma kapsamı dışında tutulmuştur. Tarhiyat öncesi uzlaşma kapsamına girmeyen vergiler ve cezalar şunlardır: 

• Kaçakçılık Suçlarından Kaynaklanan Cezalar: Kaçakçılık suçlarından dolayı kesilecek 3 kat vergi ziyaı cezası ve bu cezaya ilişkin diğer cezalar,
• Vergi İncelemelerine Dayanmaksızın Bulunan Matrahlar: Vergi incelemesi olmadan tespit edilen matrah farkları üzerinden tarh edilecek vergiler ve bu farklara ilişkin kesilecek cezalar,
• 6.800 Türk Lirasını Aşmayan Usulsüzlük Cezaları: 1 Ocak 2022 tarihi itibarıyla 6.800 Türk Lirasını aşmayan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları da uzlaşma dışıdır.

Bu durum, vergi mükelleflerinin sadece belirli durumlarda uzlaşma yolunu kullanabileceğini göstermektedir. 

Kimler Uzlaşma Talebinde Bulunabilir? 

Tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunabilecek kişi ve kuruluşlar şunlardır: 

• Mükellefler: Tarhiyat öncesi uzlaşmayı doğrudan başvurabilecek kişilerdir.
• Vekiller: Mükellefi temsil eden ve noter tasdikli vekâletnameye sahip olan kişiler,
• Tüzel Kişiler: Şirketler, dernekler ve vakıflar gibi tüzel kişilikler ile bu tüzel kişiliklerin kanuni temsilcileri.

Buna ek olarak, tüzel kişiliği olmayan teşekküllerde de kanuni temsilciler, uzlaşma talebinde bulunabilirler. 

Ne Kadar Süre İçerisinde Uzlaşma Talebinde Bulunulabilir? 

Tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunabilmek için belirli bir süre sınırı bulunmaktadır. Vergi incelemesi yapılan mükellefler, inceleme tutanağının düzenlendiği tarihe kadar her zaman uzlaşma talebinde bulunabilirler.

Eğer inceleme elemanları mükellefi uzlaşmaya davet ederse, bu davet yazısının mükellefe tebliğinden itibaren en geç 15 gün içinde uzlaşma talebinde bulunulmalıdır. Bu süre zarfında başvuru yapılmadığı takdirde, mükellef uzlaşma hakkını kaybeder. 

Uzlaşma Talebi Nereye ve Nasıl Yapılmalıdır? 

Tarhiyat öncesi uzlaşma talebi, vergi incelemesini yapan ilgili inceleme elemanlarına veya bu elemanların bağlı olduğu ekip veya grup başkanlığına yazılı olarak yapılmalıdır.

Ayrıca, mükelleflerin uzlaşma talebini inceleme tutanağında belirtmesi de başvuru yerine geçer. Uzlaşma talebine dair dilekçede mükellefin adı, soyadı, unvanı ve adresi gibi bilgiler yer almalı, eğer başvuru bir vekil aracılığıyla yapılıyorsa vekâletname de dilekçeye eklenmelidir. 

Uzlaşma Görüşmesi ve Bildirimler 

Uzlaşma görüşmesi için mükellefe, görüşmenin yeri, günü ve saati hakkında en az 15 gün önceden bildirimde bulunulur. Bu bildirim yazılı olarak yapılır ya da inceleme tutanağına yazılır.

Eğer mükellef, belirlenen tarihte uzlaşma görüşmesine katılamayacaksa, bu görüşme başka bir tarihe ertelenebilir. Erteleme durumunda mükellefe yeni tarih bildirilecektir. 

Uzlaşma Davetine Uyulmaması ve Sonuçları Nedir? 

Mükellefin uzlaşma görüşmesine katılmaması veya belirtilen tarihte toplantıya gelmemesi halinde “uzlaşma temin edilememiş” sayılır. Bu durumda, komisyon bir tutanak düzenler ve bu tutanak mükellefe tebliğ edilir. Mükellef, uzlaşma teklifini sonradan kabul ederse, vergi dairesine başvurarak 30 günlük dava açma süresi içerisinde uzlaşmayı kabul edebilir. 

Uzlaşma Sonrası İşlemler Nelerdir? 

Eğer uzlaşma sağlanırsa, komisyon tarafından düzenlenen üç nüsha tutanak imzalanır ve mükellefe verilir. Ancak, eğer uzlaşma sağlanmazsa, mükellef tarhiyat sonrası uzlaşma talebinde bulunamayacaktır. Uzlaşma sağlanmayan vergi ve cezalar için mükellef, ihbarnamenin tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde yargı yoluna başvurabilir. 

Uzlaşmada İndirim İmkanı Nedir? 

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 376 ncı maddesinde 7338 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, uzlaşmanın vaki olması durumunda üzerinde uzlaşılan vergi veya vergi farkının tamamı ile vergi cezalarının %75’inin ödeme süreleri içinde ödenmesi halinde üzerinde uzlaşılan cezanın %25’i indirilir.

Böylece, vergi ziyaı cezasının yanı sıra 6.800 Türk lirasını aşan ve üzerinde uzlaşılan usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarının %75’inin 1 ay içinde ödenmesi durumunda uzlaşılan cezanın %25’i indirilir. 

Vergi uzlaşması, mükelleflerin vergi idaresiyle anlaşarak, daha hızlı ve düşük maliyetli bir çözüm yolu bulmalarını sağlar. Tarhiyat öncesi uzlaşma, vergi incelemesi sırasında mükelleflerin karşılaştığı vergi ve cezalar hakkında anlaşma yapmalarına olanak tanırken, uzlaşmanın sağlanması durumunda yargı yolunun kapanması, sürecin hızlanmasını ve taraflar arasında kesin bir sonuca ulaşılmasını sağlar 

Uzlaşılan Vergi ve Cezalar Nasıl Ödenir? 

Uzlaşılan vergi ve vergi ziyaı cezalarına ilişkin tutanağa istinaden tahakkuk fişi düzenlenir. Uzlaşma tutanağı, vergi ve cezaların ödeme sürelerinden önce mükellefe tebliğ edilmişse; kanuni ödeme sürelerinde, ödeme süreleri kısmen veya tamamen geçtikten sonra mükellefe tebliğ edilmişse; uzlaşma tutanağının tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içinde ödenir. Ayrıca, üzerinde uzlaşılan vergi miktarına bu verginin normal vade tarihinden uzlaşma tutanağının imzalandığı tarihe kadar geçen süre için gecikme faizi hesaplanır.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Mehmet Uğur DUDAKLI