Mahkeme Kararlarının Birbirlerine Etkisi
Mahkeme kararlarının birbirine etkisi aşağıdaki gibidir.
Hukuk ve Ceza Mahkemesi Kararlarının Birbirine Etkisi
Hukuk ve ceza mahkemeleri, farklı hukuki alanlarda faaliyet göstermelerine rağmen, verdikleri kararlar zaman zaman birbirlerini etkileyebilir. Hukuk mahkemesi, bir tarafın özel hukuk ilişkilerine dair taleplerini değerlendirirken, ceza mahkemesi, suç teşkil eden fiillerin yargılamasını yapar.
Bu iki farklı yargı alanındaki kararların birbiriyle etkileşimi, özellikle hukuki durumun veya olayın aynı olgulara dayandığı durumlarda ortaya çıkar. Hukuk ve ceza mahkemesi kararlarının birbirine etkisi, adaletin sağlanması ve çelişkili kararların önlenmesi açısından önem taşır.
Hukuk Mahkemesi Kararının Ceza Mahkemesine Etkisi
Hukuk mahkemesi kararları, ceza mahkemesi tarafından bağımsız olarak değerlendirilir. Ancak, bazı durumlarda hukuk mahkemesi kararı, ceza mahkemesi yargılamasında dikkate alınabilir. Örneğin, bir hukuk mahkemesi kararı, bir olayın hukuki niteliğini belirlemişse, ceza mahkemesi bu tespiti göz önünde bulundurabilir.
Ancak, ceza mahkemesi, kendi bağımsız yargı yetkisi çerçevesinde delilleri değerlendirerek farklı bir sonuca varabilir. Bu durum, hukuk mahkemesi kararlarının ceza yargılamasına kesin bir etkisi olmadığını, ancak delil niteliğinde değerlendirilebileceğini göstermektedir.
Ceza Mahkemesi Kararının Hukuk Mahkemesine Etkisi
Ceza mahkemesi kararları, hukuk mahkemesi kararlarına göre daha güçlü bir etkiye sahiptir. Ceza mahkemesi tarafından verilen bir mahkumiyet kararı, hukuk mahkemesi için bağlayıcıdır ve hukuk mahkemesi bu karara aykırı bir karar veremez.
Örneğin, ceza mahkemesi tarafından kesinleşmiş bir hırsızlık suçu mahkumiyeti, hukuk mahkemesi nezdinde bu suçu işleyen kişinin haksız fiil sorumluluğunu doğrudan kabul ettirir. Bu nedenle, ceza mahkemesi kararlarının hukuk mahkemelerine etkisi, hukuk yargılamasında önemli bir belirleyici olarak ortaya çıkar.
Yabancı Mahkeme Kararlarının Türkiye’de Etkisi
Yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de tanınması ve tenfizi, Türk hukukuna göre belirli şartlara bağlıdır. Bir yabancı mahkeme kararının Türkiye’de icra edilebilmesi için Türk mahkemeleri tarafından tanınması gerekmektedir.
Tanıma ve tenfiz süreci, kararın Türkiye’deki kamu düzenine aykırı olup olmadığının değerlendirilmesi gibi hususları içerir. Türk mahkemeleri, yabancı mahkeme kararını tanıma veya tenfiz ederken HMK’nın ilgili hükümlerine göre hareket eder.
Koşulları
Yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de tanınması ve tenfizi için bazı koşulların yerine getirilmesi gerekmektedir.
Öncelikle, yabancı mahkeme kararının kesinleşmiş ve icra kabiliyetine sahip olması gerekir. Ayrıca, kararın Türkiye’nin kamu düzenine aykırı olmaması ve tarafların savunma haklarının ihlal edilmemiş olması gibi temel unsurların sağlanması da gerekmektedir.
Usul
Yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi için izlenmesi gereken usul, HMK’da belirlenmiştir. Bu süreç, tanıma ve tenfiz davasının açılması, tarafların beyanlarının alınması ve mahkemenin kararını vermesi aşamalarını içerir. Tanıma ve tenfiz davası, basit yargılama usulüne tabidir ve mahkeme, yabancı kararın Türkiye’de icra edilip edilemeyeceğini değerlendirir.
İstem
Yabancı mahkeme kararının tanınması veya tenfizi için, ilgili tarafın Türk mahkemelerine başvurarak bir tanıma veya tenfiz talebinde bulunması gerekmektedir.
Bu istem, yazılı olarak yapılmalı ve yabancı mahkeme kararının aslı veya onaylı sureti, kararın kesinleştiğini gösteren belge ve yeminli tercüman tarafından onaylanmış Türkçe tercümesi ile birlikte sunulmalıdır.
Görevli ve Yetkili Mahkeme
Yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi davalarında görevli mahkeme, asliye hukuk mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise, Türkiye’de tenfiz edilecek kararın konusu ile bağlantılı olarak, genel yetki kurallarına göre belirlenir. Ancak, tanıma ve tenfiz davası, yabancı mahkeme kararının etkili olacağı yer mahkemesinde de açılabilir.
Karar
Mahkeme, yabancı mahkeme kararının tanınması veya tenfizi konusunda karar verirken, HMK’nın ilgili hükümlerini dikkate alır. Mahkeme, tanıma ve tenfiz istemini kabul edebilir veya reddedebilir. Kararın kabul edilmesi durumunda, yabancı mahkeme kararı Türkiye’de icra edilebilir hale gelir ve Türk mahkemesi kararı gibi etkili olur.
Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması
Yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de tanınması, bu kararların Türkiye’de bağlayıcı hale gelmesini sağlar. Tanıma, özellikle kişisel durumlara ilişkin kararlar açısından önem taşır.
Örneğin, boşanma, evlat edinme gibi konularda verilen yabancı mahkeme kararları, Türkiye’de tanınmadıkça hukuki geçerlilik kazanamaz. Tanıma süreci, HMK’nın öngördüğü şartlar ve usuller çerçevesinde gerçekleştirilir.
Duygu Maide KARATAŞ & Av. Ahmet EKİN
