Vekaletsiz İş Görme

Vekaletsiz iş görme, bir kişinin, başka bir kişinin menfaatine ve izni olmaksızın, o kişinin işlerini yapması durumudur. Bu durum, hukuki anlamda vekalet sözleşmesiyle benzerlikler taşırken, önemli farklılıklar içerir.

Vekaletsiz iş görme, genel olarak bir tarafın diğer tarafın rızası olmadan onun adına bir iş yapmasıdır ve bu nedenle, hem işgörenin hem de işin görüldüğü kişinin hakları ve yükümlülükleri konusunda çeşitli düzenlemeler içerir.

Tarafların Borçları

Vekaletsiz iş görme durumunda, işgörenin belirli borçları bulunmaktadır. İşgören, yaptığı işten dolayı işleri görülen kişinin menfaatlerini gözetmekle yükümlüdür. İşgören, işin gerekliliklerine uygun olarak dikkatli ve özenli bir şekilde hareket etmelidir. Ayrıca, işgören, işi tamamladıktan sonra işleri görülen kişiye durum hakkında bilgi vermek ve gerekli belgeleri sunmakla da yükümlüdür. İşgören, yaptığı iş sonucunda elde edilen yararları işin görülen kişisine iletmek zorundadır.

İşin görülen kişiye gelince, onun da işgörenin yaptığı işten haberdar olmasının ve bu işin sonuçlarından faydalanmasının beklentisi bulunmaktadır. Eğer işgören, işin görülen kişinin menfaatlerine uygun hareket etmezse, işin görülen kişi, işgören aleyhine hukuki yollara başvurabilir. Bu durumda, işgören, yaptığı işten dolayı sorumlu tutulabilir.

İşgörenin Sorumluluğu

İşgören, vekaletsiz iş görme kapsamında yaptığı iş nedeniyle belirli bir sorumluluk taşır. Eğer işgören, işin gerektirdiği özen ve dikkati göstermeden hareket ederse, bu durum zarara yol açabilir. İşgören, işin görülen kişinin menfaatlerini korumakla yükümlü olduğu için, bu yükümlülüğünü ihlal etmesi durumunda, zarar gören tarafın tazminat talep etme hakkı doğar. Bu sorumluluk, hem kasıtlı hem de ihmal nedeniyle ortaya çıkabilir.

Ayrıca, işgörenin, işin görülen kişinin iradesi dışında hareket etmesi durumunda, bu durum da hukuki sonuçlar doğurabilir. İşgören, kendi iradesine dayanarak hareket etmişse, bu durumda işgörenin sorumluluğu daha da artar. Vekaletsiz iş görme, her ne kadar taraflar arasında hukuki bir sözleşme olmasa da, işgörenin sorumlulukları ve yükümlülükleri, bu durumu güvenilir kılmak adına büyük önem taşır.

Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görme

Gerçek olmayan vekaletsiz iş görme, aslında vekalet ilişkisi olmaksızın, bir kişinin diğerinin adına iş yapmaya çalışmasıdır. Bu durum, vekaletin açık bir şekilde verilmediği, ancak işgörenin, o kişiyi temsil ettiğini düşündüğü durumları içerir.

Gerçek olmayan vekaletsiz iş görmede, işgören, işin görülen kişiye karşı herhangi bir yetkiye sahip değildir. Ancak, yaptığı işin sonuçları, işin görülen kişi üzerinde etkili olabilir. Bu durumda, işgörenin yaptığı işler, işin görülen kişinin menfaatlerine uygun olmayabilir ve bu durum hukuki karmaşıklıklar doğurabilir.

Kötüniyetli Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görmede İşi Görülen Kişi ile İşgörenin Durumu

Kötüniyetli gerçek olmayan vekaletsiz iş görme durumunda, işgören, yaptığı işin işin görülen kişinin menfaatlerine uygun olmadığını bilerek hareket eder. Bu durumda, işgörenin yaptığı işler, hukuki olarak geçersiz sayılabilir.

İşgören, işin görülen kişinin zararına bir faaliyette bulunmuşsa, bu durumda hem cezai sorumluluk hem de tazminat sorumluluğu doğar. İşin görülen kişi, işgörenin kötü niyetle hareket ettiğini ispat edebilirse, tazminat talep etme hakkına sahip olur. Bu durumda, işgören, zarar gören kişiyle arasındaki ilişkiyi daha da karmaşık hale getirecek şekilde sorumlu tutulabilir.

İyiniyetli Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görmede İşi Görülen Kişi ile İşgörenin Durumu

İyiniyetli gerçek olmayan vekaletsiz iş görme durumunda, işgören, işin görülen kişinin menfaatlerini gözeterek, ancak vekalet olmaksızın hareket eder. Bu durumda, işgören, işin görülen kişiye karşı olumsuz bir niyet taşımadığını varsayar.

Eğer işgören, işin görülen kişinin menfaatlerini gözeterek hareket etmişse, bu durumda onun zararlarını tazmin etme yükümlülüğü, işin görülen kişiye düşebilir. Ancak, işgörenin yaptığı işin, işin görülen kişinin menfaatlerine uygun olup olmadığını değerlendirmek önemlidir. Eğer işin görülen kişi, işgörenin yaptığı işten memnun kalmazsa, bu durumda işgören, yaptığı işin sonuçlarından sorumlu tutulmayabilir.

Sonuç

Sonuç olarak, vekaletsiz iş görme, taraflar arasında hukuki bir ilişkiyi düzenleyen önemli bir konudur. Tarafların borçları, işgörenin sorumluluğu ve vekaletsiz iş görmenin niteliği, işlerin düzgün ve güvenilir bir şekilde yürütülmesi açısından kritik öneme sahiptir.

Kötüniyetli ve iyiniyetli durumlar arasındaki farklılıklar, hukuki sonuçları etkileyerek tarafların haklarını belirler. Bu bağlamda, vekaletsiz iş görme, bireyler ve işletmeler arasındaki ilişkilerin yönetiminde dikkate alınması gereken önemli bir unsurdur.

Duygu Maide KARATAŞ & Av. Ahmet EKİN